I Turkse migranten en sociale zekerheid - Vijfeeuwenmigratie.nl

-------------------Turkse migranten in Nijmegen
tegelijk dat de betrokken autochtone bewoners zich wel degelijk in een concurrentieverhouding
zagen staan tot hun allochtone wijkgenoten. In de - weinige -
gesprekken die ik met autochtone bewoners voerde, kwamen concurrentiegevoelens
evenzeer naar voren. Daarbij leken deze Willemskwartierders vooral te vrezen
door overheidsinstanties te worden achtergesteld bij allochtonen. Als voorbeeld
wees de voorzitter van de wijkraad op de aanstelling van speciale allochtonen-bemiddelaars
bij het arbeidsbureau: 'Onder de Hollanders in Willemskwartier is de
werkloosheid ook hoog, niet alleen onder de buitenlanders.'
De interetnische spanningen in Willemskwartier zijn dan ook niet goed te
begrijpen zonder rekening te houden met de gespannen verhouding van de wijk tot
de (gemeentelijke) overheid. De oorspronkelijke bewoners voelden zich al veel
langer verwaarloosd, maar kregen door de instroom van allochtonen in de wijk
mogelijkheden om de aandacht van overheidsinstanties te trekken. Hun weerstanden
tegen instanties buiten de wijk waren misschien wel groter dan die tegen
allochtonen in de wijk. 10
Hoe verklaarden, ten slotte, de Turkse bewoners van Willemskwartier de onlusten
in de wijk? Voorzover ik kon nagaan, interpreteerden zij de gebeurtenissen
lang niet altijd of in de eerste plaats in termen van discriminatie of racisme. Velen
wezen - net zoals veel autochtone wijkbewoners deden - een bepaalde groep
werkloze jongeren aan als de schuldigen. Met hun Nederlandse wijkgenoten in het
algemeen zeiden zij geen problemen te hebben. Maar er bleek nog een andere
verklaring in omloop te zijn: onder de oorspronkelijke bewoners van Willemskwartier
zouden veèl çingen (zigeuners) zijn geweest. Degenen die deze interpretatie
aanhingen, hadden misschien gehoord dat lang geleden woonwagenbewoners in de
wijk waren gevestigd. Hoe dan ook, het is opmerkelijk dat de mythe van de etnische
zondebok ook bij de allochtone wijkbevolking enige aanhang vond.
4 De opbouw van een etnische infrastructuur
Als gevolg van de overkomst van gezinnen nam vanaf 1970 de behoefte aan 'eigen'
Turkse voorzieningen in Nederland toe. In Nijmegen waren behalve pensions al
enkele koffiehuizen voor Turkse gastarbeiders gevestigd. Rond 1975 ontstond een
Turks verenigingsleven. Eerst werden plaatselijke afdelingen opgericht van de links
georiënteerde HTiB en de extreem rechtse 'Grijze Wolven'. Deze organisaties
trokken vooral jongeren aan. De TiD en de vrouwenorganisaties HTKB en TKD
ontstonden enkele jaren later. Ondertussen was er ook een moskeevereniging opgericht,
die in 1977 een voormalige limonadefabriek in Bottendaal aankocht en
inrichtte als moskee. Een tweede moskee werd een paar jaar later door een afgesplitste
groepering gevestigd (Landman 1992: 44-47).
Rond 1980 ontstond onder de Turken in Nederland een tendens tot vestiging als
zelfstandig ondernemer. Enerzijds werd zo voorzien in een toegenomen behoefte,
maar anderzijds werd deze tendens bevorderd door de toenemende werkloosheid.
Uit een in 1987 gehouden survey bleek dat voor de helft van de Turkse ondernemers
in Nederland werkloosheid de belangrijkste aanleiding was geweest om voor zichzelf
te beginnen (Van den Tillaart en Reubsaet 1988: 83). Ook in Nijmegen werden in de
loop van de jaren tachtig steeds meer Turkse bedrijven gevestigd, in steeds meer
57