Jaarboek natuurstudie 2000 (1.41 mb, .pdf) - Natuurpunt Velpe-Mene

Natuurreservaten Natuurreservaten Oost-Brabant Oost-Brabant • Jaarboek natuurstudie 2000
gebied ten noorden van de E40 zijn er uit het verleden waarnemingen bekend, op dit moment is hun
aanwezigheid daar nog onvoldoende onderzocht. In de tweede plaats stellen we vast dat de getroffen
maatregelen onvoldoende garanties bieden voor het behoud van deze bedreigde soort. Het is duidelijk
dat deze ruilverkaveling cruciaal zal zijn voor het voortbestaan van de Hamster in onze streek. De
’landschapsherschikking’ die hiermee gepaard gaat, blijft de komende 20 à 30 jaar zeker bestaan. Een
tweede kans om maatregelen af te dwingen krijgt onze generatie bij wijze van spreken niet meer.
In de volgende paragraaf bespreken we welke bedreigingen de Hamster ondergaat en hoe concrete
beschermingsmaatregelen kunnen ontwikkeld worden.
De Wilde hamster bedreigd
We kunnen de bedreigingen voor de Hamster onderverdelen in twee categorieën. Enerzijds is er de
directe bedreiging door het vrijwillig en onvrijwillig uitroeien van de Hamster door de mens en door
predatoren. De tijd van premies voor Hamsters is gelukkig voorbij, maar er vallen nog steeds
slachtoffers door bijvoorbeeld het omploegen van burchten. Predatoren zijn voor een gezonde
populatie geen sterke bedreiging, maar kunnen aan een sterk verdunde populatie, waarin elk exemplaar
belangrijk is voor verdere reproductie, toch de doodsteek geven. Grote kale akkers bieden geen
beschutting en maken de dieren in het voorjaar extra kwetsbaar.
Anderzijds zijn er de indirecte bedreigingen die doorwegen op het voortbestaan van de Hamster. Deze
zijn voornamelijk gelieerd aan veranderingen in de landbouw:
• schaalvergroting, waarbij enerzijds systematisch overhoekjes, bermen, taluds, … verdwijnen en
anderzijds grote oppervlakten tegelijk geoogst worden zodat de Hamster moet uitwijken naar andere
akkers;
• efficiëntere oogsttechnieken: er blijft bij het oogsten veel minder graan achter op het veld en er wordt
ook vroeger geoogst waardoor het voedsel van de Hamster al verdwenen is vooraleer het dier begint te
hamsteren;
• het gebruik van pesticiden (rodenticiden)
• verandering van teelten en afname van diversiteit aan teelten (oprukkende maïsteelt)
We mogen echter de impact van infrastructuurwerken niet onderschatten, die niet alleen door hun
grondbeslag, maar ook door hun barrièrewerking een aantasting betekenen van het leefgebied van de
Hamster. De aanleg van de E40 betekende concreet de afsplitsing van een deelpopulatie (ten noorden,
in Koutemveld) waarvan nu niet geweten is of ze dit isolement (genetisch) overleefd heeft. Recent is
deze barrière nog versterkt door het parallel aanleggen van het HST-tracé.
• 14 •
De karakteristieke
mensenketting, op zoek
naar hamsterburchten op
een pas geoogste akker
Foto: Freek Verdonckt