Revitalisatie van rietoevers in het Zuidlaardermeer Perspectieven ...

A&W rapport 1576 Revitalisatie van rietoevers in het Zuidlaardermeer 7
beschutte water naar prooien vist. Daarnaast foerageren Roerdompen in het broedseizoen ook vanuit
natte rietkragen in het aangrenzende extensief beheerde vochtige en/of ruige grasland, met name waar
grasland in het voorjaar als gevolg van neerslag geïnundeerd is met een rijk aanbod aan amfibieën. Het
lijkt erop dat de lengte aan rietranden een goede maat is voor de omvang van het foerageergebied van
Roerdompen. De aspecten beschutting en overjarig riet in het model geven aan dat dekking voor
Roerdompen in rietranden belangrijk is. Daarnaast kan dit een belangrijk kenmerk zijn voor het
prooiaanbod in de vorm van amfibieën en kleine vis. Waarnemingen van voedselvluchten geven aan dat
ook lage moerasoevers geschikt kunnen zijn (Pitrus, Gele lis). De omvang van het oppervlaktewater heeft
waarschijnlijk betekenis voor het prooiaanbod aan vis en amfibieën.
Omdat Roerdompen zowel langs beschutte oevers met overjarige moerasvegetatie als langs rietranden in
extensief beweid grasland en in de daar aanwezige vochtige laagten foerageren, lijkt de lengte aan deze
twee randtypen gecombineerd een goede maat voor de omvang van het foerageergebied. Volgens het
model zou deze randlengte minimaal 200-400 meter moeten zijn; de mediane waarde is 0,8-1,6 kilometer.
De waarden per gebied lopen uiteen van gemiddeld 0,6 tot 4,0 kilometer per territorium. Deze verschillen
kunnen te maken hebben met een mate van geschiktheid, die niet in de metingen tot uiting komt,
bijvoorbeeld het voedselaanbod.
2.3 Terreingebruik
Homerange
De omvang van het activiteitengebied (homerange) van individuele vogels is onderzocht aan
Roerdompen, die met radiozenders zijn uitgerust in Groot-Brittannië (GB; twee rietmoerassen, acht
mannetjes; Gilbert et al. 2005), Frankrijk (Camargue, Provost et al. 2004) en Italië (I; galigaanmoeras, elf
mannetjes en één vrouwtje; Puglisi et al. 2003).
Mannetjes
In het broedseizoen varieerde de homerange van met zenders uitgeruste mannetjes gemiddeld van 15 ha
(GB) tot 35 ha (I, variatiebreedte 5-120 ha), in het winterhalfjaar van gemiddeld 33 ha (GB) tot 177 ha (I,
variatiebreedte 70-270 ha; Puglisi et al. 2003). Deze mannetjes gebruikten slechts enkele (1-4) kleine
deelgebieden met een oppervlakte van doorgaans slechts enkele ha in het broedseizoen (I:2-16 ha, F: 7,5
ha) en hooguit enkele tientallen ha in het winterhalfjaar (I: 5-35 ha). In GB gebruikten de mannen
rietvegetaties met een waterdiepte van minimaal 20 cm (Frankrijk: 10-15 cm), binnen 30 m afstand van de
oever; bij voorkeur min of meer beschutte oeverzones van poelen (in tegenstelling tot open oevers langs
kanalen en sloten). De homeranges van verschillende mannen overlapten elkaar niet of nauwelijks.
Vrouwtjes
De homerange van Roerdomp-vrouwtjes is slecht bekend. In slechts één geval is een vrouwtje met een
radiozender uitgerust in Italië, dat hoofdzakelijk binnen 50 m afstand van het nest foerageerde (Puglisi et
al 2003). Vrouwtjes kunnen voedselvluchten maken naar de omgeving. Hoe algemeen dit voorkomt is
onduidelijk. De ervaring in Nederland is dat in sommige gebieden nooit foerageervluchten worden
waargenomen, in andere gebieden veelvuldig. Uit onderzoek in De Houtwiel blijkt dat de trefkans van
voedselvluchten zo laag is, dat ze tijdens broedvogelinventarisatieronden doorgaans gemist worden. De
indruk bestaat dat de situatie van gebied tot gebied verschilt, waarbij de ruimtelijke configuratie van
gunstige nest- en voedsellocaties bepalend is. In aaneengesloten waterrijke moerassen (b)lijken
voedselvluchten voor te komen van enkele honderden m tot ongeveer 1 km (waarnemingen in De
Houtwiel, R. van der Hut). In het waterrijke veenweidegebied van de Zaanstreek, waar percelen met