Revitalisatie van rietoevers in het Zuidlaardermeer Perspectieven ...

A&W rapport 1576 Revitalisatie van rietoevers in het Zuidlaardermeer 35
Het areaal aan Riet en andere helofyten bedraagt ca. 100 ha (tabel 4.2, bijlage 1). Rond het
Zuidlaardermeer is een duidelijke zonering in de oeverlanden zichtbaar, die min of meer schematisch, als
volgt weergegeven kan worden:
Waterrietvegetatie Permanent in water staand langs oevers, in geëxponeerde stukken door golfslag
en/of ijswerking ’s winters afgebroken. Langs de oostoever is deze zone relatief breed, langs de
westoever smal. Areaal ongeveer 14 ha.
Droog, ruig riet Spoelzone achter het waterriet, waar afgebroken rietstengels zich door opstuwing
hebben opgehoopt, begroeid met ruig riet of ruigte. In de nazomer is guldenroede hier dominant
aanwezig. Aangrenzend liggen oude verdroogde rietvegetaties. Areaal ongeveer 40 ha.
Maairiet Rietland achter de spoelzone op met water verzadigde bodem (meer of minder verouderde
kragge), dat jaarlijks ’s winters gemaaid worden met botanische doelstelling (dotterbloemrietland)
en/of voor rietoogst wordt benut. Areaal ongeveer 30 ha.
Wilgopslag Opslag van struikwilgen (Grauwe wilg e.a.) in droge of periodiek droogvallende
rietvegetaties, verspreid voorkomend.
Elzenbroekbos Bosvormende stukken met elsopslag, deels nat, deels droog.
Grasland/hooiland Vochtige hooilanden en graslanden.
Op enkele locaties hebben veenmosrietvegetaties zich ontwikkeld op kraggen. Daarnaast komt overjarig
kruidenrijk rietland en overjarig ‘knikriet’ (riet met een onderlaag van oud plantenmateriaal) in onmdiep
water plaatselijk voor.
Tijdens de karteerronde eind april 2010 viel op dat vogelsoorten, die gebonden zijn aan
(riet)moerasvegetaties met water boven het maaiveld, zoals Roerdomp, Porseleinhoen, Waterral, Snor
en Baardman niet of nauwelijks voorkomen. Van de soorten in deze groep werd slecht één zingende Snor
waargenomen (in moerasvarenrietland). Daarnaast waren twee paren Bruine kiekendief aanwezig, die
doorgaans in rietvelden met water boven het maaiveld nestelen. In de droge, ruige rietvegetaties zijn
Rietzanger en Rietgors algemeen, in de struweelrijke randen Blauwborst en Sprinkhaanzanger. Dit
soortenspectrum is typerend voor oeverzones, waar de verlanding ver gevorderd is richting ruigte en bos.
Daarbij komt dat de waterrietvegetaties langs de oostelijke oevers door erosie slechts beperkt habitat
bieden in het voorjaar. Het is mogelijk dat deze situatie jaarlijks varieert. In winters met ijsgang en sneeuw
(zoals in de winter van 2009/2010) kan de erosie veel sterker zijn dan in zachte winters. Opvallend is dat
achter de waterrietzone langs de oever geen besloten rietvegetaties met een onderlaag in ondiep water
(‘knikriet’) aanwezig is, maar een brede zone met opgestuwd afgebroken stengels, met ruig riet of
ruigtevegetatie. Op slechts twee locaties aan de oostzijde van het Zuidlaardermeer, dieper in de
verlandingszone gelegen, komt dit type voor. Deze knikrietzone in ondiep water vormt broedhabitat voor
Roerdomp, Bruine kiekendief, Waterral, Snor en Baardman.
Tabel 4.2 - Verdeling van verschillende typen helofytenvegetaties in de oeverlanden van het Zuidlaardermeer in 2010.
vegetatietype oppervlakte (ha)
jong waterriet 7,7
oud waterriet 6,4
inundatieknikriet 3,4
droog, veelal verruigd riet 40,5
overjarig kruidenrijk riet 1,8
maairiet 30,5
veenmosriet 7,5
overige helofyten 2,7
totaal 100,4