download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

10 michel reinders
Afb. 2 Het moordtoneel op 20 augustus 1672. Atlas van Stolk (G10198).
toekomst veel beter moesten worden geïnformeerd over de politieke gang van zaken om dit
soort gedrag te voorkomen.
Een tweede thema in de eerste golf petities was de prins van Oranje. De bulk van deze eisen
stelde dat de benoeming van de prins van Oranje tot het ambt van stadhouder noodzakelijk
was voor de toekomst van de Republiek. Rekestranten beargumenteerden dat het
stadhouderschap een cruciaal ambt was dat zijn waarde in de geschiedenis van de Republiek
meermaals had bewezen. Dit ambt was de afgelopen twintig jaar onterecht door Johan de
Witt en zijn mannen van de ‘Ware Vrijheid’ afgeschaft, zo beweerde negentig procent van
de rekestranten die eind juni en begin juli hun petities indienden en in gedrukte vorm verspreidden.
22
De eerste golf petities was in ten minste één opzicht succesvol: de prins van Oranje werd
tijdens de eerste dagen van juli door vrijwel alle steden en later ook door de provinciale staten
in Holland en Zeeland tot stadhouder benoemd. De maatregelen om bestuur controleerbaar
en bestuurders persoonlijk verantwoordelijk te maken werden vooralsnog in de
ijskast gezet. Er werd veel beloofd, maar nog niet bijzonder veel ondernomen. De oproeren
verdwenen dan ook niet. Integendeel, zij verhevigden zelfs in zo’n sterke mate, dat op
20 augustus Johan en Cornelis de Witt, die op dat moment persoonlijk verantwoordelijk
werden gehouden voor de miserabele omstandigheden, in Den Haag door een grote groep
burgers werden vermoord (afb. 2). In de nasleep van de moord werden honderden bestuurders
uit hun ambt gezet. Tegelijkertijd overspoelde een tweede golf petities de Republiek.
Deze golf was een stuk groter in aantal en de eisen en grieven verschilden van datgene wat
in juni en begin juli was geëist. De petities van de tweede golf kwamen uit Leeuwarden,
22 Zie voetnoot 18 voor deze petities.