download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

16 michel reinders Afb. 4 Titelpagina’s van gedrukte petities waren doorgaans simpel en zonder opsmuk. Knuttel (12183).
‘de borgers komen uyt alle steden met requesten’ 17 lokale privilegegenieters, maar als een groep uit een groot aantal verschillende steden) als een krachtig overtuigingsmiddel gezien in het publiek debat. Daar kwam nog bij dat deze petitie niet op zichzelf stond. Meerdere petities en pamfletten (vooral dialogen) verschenen in 1684 op de markt, petities die dezelfde groep burgers beweerden te representeren. 39 Volgens een fictief gesprek tussen twee mannen uit Den Haag en Amsterdam was de petitie van de 350 burgers ‘niet net gesteldt, maer is goet te verstaen en oock goet voor het algemeen’. 40 De Amsterdammer verwees explicitiet naar ‘de burgers uit de 17 steden’ als één groep. Zoals uit het bovenstaande blijkt, is de verwijzing naar deze supralokale burgers als een groep met overeenkomende belangen en dus als een groep met politiek zeggenschap, van groot belang en een voorbeeld van de veranderde politieke cultuur in de Nederlandse Republiek na het Rampjaar 1672. Conclusie In een zoektocht naar geld en hulp voor de verdediging van de Republiek nodigden regenten en hun publicisten in de eerste maanden van 1672 ‘het publiek’ uit als een bepalende en zelfs oordelende macht in de Nederlandse politiek. Dit zette een aantal gebeurtenissen in gang die de Nederlandse politieke cultuur zou veranderen. De voornaamste verandering was dat Nederlandse burgers hun wensen, klachten, grieven en politieke opvattingen in een publiek debat kenbaar maakten door voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis petities te (laten) drukken. Het eerste, schrikbarende, resultaat van deze transformatie was de moord op Johan en Cornelis de Witt en de massale wetverzettingen. Lang hebben we aangenomen dat de prins van Oranje het bestuur vervolgens overnam en de burgers die hem in het zadel hadden geholpen aan de kant schoof. Dit beeld verdient aanpassing. De prins zocht wel degelijk naar manieren om zijn politieke zeggenschap te vergroten, waarbij hij openlijke toespelingen op een mogelijke soevereine titel niet schuwde. Tegelijkertijd was er echter een tweede ontwikkeling: de mannen die zich tijdens het Rampjaar hadden doen gelden als ‘het fundament van het Nederlandse bestuur’ lieten zich niet zo gemakkelijk aan de kant zetten en zorgden er door hun inspanningen voor dat het nationaal politiek debat intensiveerde en dat burgerschap zijn strikt lokale betekenis ontgroeide. 39 Versoek aen den Staet, En aen sijn Hoogheyt den Heere prince Van Oranjen, Onsen Stad-houder (Knuttel 12184, 1684); Concept door de gemeene edelen, burgers en boeren, Staent op ’t Pampier gebracht, en geresolveert in Zeelandt, den 1 May 1684 (Knuttel 12185, 1684). 40 Schuyt Discours (Knuttel 12186, 1684) 5.
Page 1 and 2: nummer 1 42ste jaargang * 2010
Page 3: Holland, Historisch Tijdschrift Dri
Page 6 and 7: 4 michel reinders Historici waren h
Page 8 and 9: 6 michel reinders Afb. 1 Utrechtse
Page 10 and 11: 8 michel reinders naar het oostelij
Page 12 and 13: 10 michel reinders Afb. 2 Het moord
Page 14 and 15: 12 michel reinders noemen. Deze ben
Page 16 and 17: 14 michel reinders alsof het nooit
Page 20 and 21: Anne Petterson Aardappelnood Amster
Page 22 and 23: 20 anne petterson van de Eerste Wer
Page 24 and 25: 22 anne petterson De beleefde honge
Page 26 and 27: 24 anne petterson Afb. 4 Mevrouw Va
Page 28 and 29: 26 anne petterson Afb. 5 Eugène De
Page 30 and 31: 28 anne petterson Afb. 6 ‘Op dan
Page 32 and 33: 30 anne petterson Via pamfletten, a
Page 34 and 35: 32 anne petterson De volgende dag,
Page 36 and 37: 34 anne petterson Afb. 8 De menigte
Page 38 and 39: 36 anne petterson het overheidsbele
Page 40 and 41: 38 anne petterson onvoldoende voeli
Page 42 and 43: Reviewartikel Trekvaarten, trekpade
Page 44 and 45: 42 reviewartikel zo naar schatting
Page 46 and 47: Metamorfose Holland in India? Erfgo
Page 48 and 49: 46 metamorfose Afb. 3 Vervallen hui
Page 50 and 51: 48 metamorfose Afb. 5 Zicht op de S
Page 52 and 53: Hollands Spoor Driemaal ’t Gooi:
Page 54 and 55: 52 hollands spoor Afb. 5 Raadhuis v
Page 56 and 57: Boekbesprekingen F.S. Gaastra, Gesc
Page 58 and 59: 56 boekbesprekingen vloed hebben ge
Page 60 and 61: 58 boekbesprekingen ‘nieuwe’ ge
Page 62 and 63: 60 boekbesprekingen landschapspark.
Page 64 and 65: 62 boekbesprekingen geefs rijshoute
Page 66 and 67: Uitgeverij Verloren S. Groenveld, H
Page 68:
1 | 2010
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?