download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

over dit Hollandse onderwerp. Ze laten zien dat
regionale geschiedschrijving zeker iets kan toevoegen
aan het reeds bestaande algemene beeld.
Martine van der Wielen-de Goede gaat in haar
mooi vormgegeven boek verder waar De Vries
is gebleven. Zij beschrijft tot in detail wat er allemaal
kwam kijken bij het opzetten en draaiende
houden van een trekverbinding en geeft zo
en passent een interessant kijkje in de bestuurlijke
keuken van de Republiek. Hetzelfde, maar
dan vele malen minutieuzer, doet John Dehé in
zijn bijna vijfhonderd bladzijden tellende proefschrift
over het openbaar vervoer in Waterland.
Meer dan de andere hier beschreven boeken beschrijft
hij naast de aanleg van de trekvaarten
vooral ook het leven van de schippers die de trekschuiten
bemanden en de dagelijkse organisatie
van het trekschuitbedrijf. Bovendien behandelt
hij als enige de belangrijke rol die de trekschuit
heeft gespeeld bij het vervoer van brieven en kleine
pakketjes, een vaak ondergewaardeerd aspect
van de trekschuitdiensten. De bundel Blauwe ader
door de Bollenstreek neemt in dit rijtje een iets andere
plaats in. Hoewel de hoofdstukken in deze
bundel niet allemaal even vernieuwend en diepgravend
zijn, krijgt de lezer wel een duidelijk
trekvaarten, trekpaden en trekschuiten 43
beeld van de rol en functie van de trekvaart tussen
Leiden en Haarlem in zowel het verleden, als
in het heden en de toekomst. Naast artikelen over
het ontstaan van de trekvaart gaat de bundel onder
andere in op de trekschuit in de literatuur (de
zogenaamde schuitepraatjes), het ontstaan van
luxe buitenplaatsen langs de vaart, de trekvaart
als ecologische verbinding en als vaarroute voor
watertoeristen. Het boek van Miep Smitsloo-de
Graaff, ten slotte, is vooral voor mensen uit de
regio Leiden/Oegstgeest interessant. Het boek
geeft naast een gedetailleerde geschiedenis van
het Leidse tolhuis vooral een overzicht van de
persoonlijke herinneringen van de mensen die
ooit met het gebouw te maken hebben gehad. De
recente stroom aan regionale geschiedschrijving
rond het trekvaartbedrijf heeft het standaardwerk
van Jan de Vries niet overbodig gemaakt.
Wel heeft het verduidelijkt hoe het uitgebreide
trekvaartenstelsel in de 17de eeuw tot stand is gekomen
en op welke wijze de trekschuit het leven
van de vroegmoderne Nederlander beïnvloedde.
Dit is een mooie stap voorwaarts. Laten we hopen
dat historische studies over de overige trekvaarttrajecten
niet opnieuw een kleine dertig jaar
op zich laten wachten.
Boeken:
Dehé, John, “Een slaafsch en ongezond bedrijf”. De geschiedenis van het openbaar vervoer in Waterland, 1630-
1880 (Hilversum 2005).
Pots, Roel e.a. (red.), Blauwe ader van de Bollenstreek. 350 jaar Haarlemmertrekvaart – Leidsevaart 1657-
2007 Geschiedenis, betekenis en toekomst (Leiden 2007).
Smitsloo-de Graaff, Miep, Tussen tol en trekvaart. 350 jaar het monument, het water en de mensen (Oegstgeest
2007).
Verhoeven, Gerrit, Anders reizen? Evoluties in vroegmoderne reiservaringen van Hollandse en Brabantse elites
(1600-1750) (Hilversum 2009) 319.
Wielen-de Goede, Martine van der, De nieuwe trekweg langs de Vliet. Het jaagpad van Leiden tot de Leidschendam
en de trekschuitdiensten naar Delft en Den Haag 1636-1638 (Leiden 2007) 69-82.