De kunst van het vestigen van een diepe rapport - Christel Brughmans

het speelt zich voor het grootste deel af op onbewust niveau. Het wordt helder
beschreven door de termen uit dit citaat: een gemeenschappelijk perspektief, op dezelfde
golflengte zitten. ‘Being in sync’: gelijkgestemd zijn, gelijklopen (als klokken).
Het vroegste voorkomen van de term vind ik bij de Franse plattelandsdokter Auguste
Ambroise Liébeault (1823-1904), een volgeling van de beruchte Franz Anton Mesmer,
Oostenrijks arts die vluchtte naar Parijs om daar voluit de hypnose te beoefenen (toen
nog dierlijk magnetisme genoemd).
“In the mid 1860s liébeault’s practice became larger than he could handle, so he temporarily retired to
write “On Sleep and Its Analogous States, Considered Especially from the Point of View of the Actions
of the Mind on the Body”. This rather obscurely written book argued that the hypnotic state resembles
normal sleep, except that the subject remains in a constant conscious rapport with the hypnotist
throughout.” (Fancher, 1979 p. 347.)
Het woord rapport komt van het Franse “rapporter” terugbrengen. In zijn
oorspronkelijke betekenis zit er in het begrip rapport een betekenis van volgzame
ontvankelijkheid voor de suggestie van de hypnotiseur, met andere woorden een soort
receptieve en meegaande verbinding.
Hieruit geëvolueerd is dan het hedendaagse begrip rapport, zoals we het vinden in
werken over NLP en andere psychotherapeutische geschriften. Het betekent hier de
uitwendige tekenen van een innerlijke toestand van gelijkgezindheid, wederzijds
vertrouwen en respect.
Afstemmen is de term die ik hier zowel gebruik voor het onbewuste spontane rapportgebeuren
door het spiegelen van iemands lichaamstaal, het onderhouden van goed
oogcontact en het synchroniseren van de ademhaling, als voor de technieken die we als
therapeut bewust aanwenden om rapport, een “wij”-gevoel, te creëren, waar we het
nodig hebben in de therapeutische setting. Voor dit laatste zal ik ook de term rapport
vestigen gebruiken om de aktieve en doelgerichte komponent ervan te benadrukken.
Het beoogde gevoel van “kameraadschap” bij de cliënt en de therapeut, of in het
dagelijkse leven van twee mensen die op dezelfde golflengte zitten noem ik dan rapport.
Rapport kan je hebben tussen twee personen, maar evengoed tussen een persoon en
een groep, of tussen verschillende personen onderling. Een mooi voorbeeld maakte ik
vorig jaar in juni mee: de Dalai Lama sprak in het sportpaleis te Antwerpen. Hij zat
vooraan op een podium van een zaal waarin zich ongeveer tienduizend mensen
bevonden. Ik verwachtte een interessante alleenspraak omdat ik het niet mogelijk
achtte dat één man in staat zou zijn om authentiek contact te maken met zo’n immense
groep mensen en ermee in dialoog te gaan. Hij begon met zichzelf als eenvoudig mens
voor te stellen, en te vertellen dat hij geen bijzondere krachten tot zijn beschikking had,
en dat de mensen die geloofden dat ze door hem te zien beter zouden worden ernaast
zaten. Dat raakte me en gaf me een gevoel van vertrouwen.
Na een korte toespraak over interrelatie, waarover ik straks ook inhoudelijk zal
uitweiden, vertelde hij het publiek dat hij met hen wilde dialogeren. Ik geloofde mijn
oren eigenlijk niet. Ik dacht: hoe gaat hij dat klaarspelen? Maar hij wees erop dat er in
elk tibuneblok een zaalwachter stond, en dat iedereen een vraag mocht stellen op papier
en die aan de zaalwachter bezorgen. Het bleek weldra dat dit inderdaad een haalbare
werkwijze was. Vele mensen stelden een vraag, en de Dalai Lama beantwoordde een uur
of langer de veelsoortige vragen uit het publiek.
Voor mij persoonlijk was dat een fijne verrassende ervaring, alsof de Dalai Lama ons als
publiek au serieux nam, en ook geïnteresseerd was in wie er voor hem zat. Hij maakte
een krachtig rapport, en dat beïndrukte naar mijn aanvoelen iedereen aanwezig. Je
verwacht dat niet van iemand met zo’n “invloedrijke” positie. En het maakte dat ik me
5