De kunst van het vestigen van een diepe rapport - Christel Brughmans

3. the explanation, theory of metaphor used to relate facts about a person is not the person
4. respect all messages from the client
5. teach choice; never attempt to take choice away
6. the resources the client needs lie within his own personal history
7. meet the client at her model of the world
8. the person with the most flexibility will be the controlling element in the system
9. a person can’t not communicate
10. if it’s hard work, reduce it down (Gunnison, 2004, p. 45-47.)
Wat ik hierin lees over dominantie is tweeërlei: respect voor de cliënt in punten 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7, 9 en 10. Dit zijn de punten waar ik merk dat Milton Erickson de cliënt volgt,
en rapport maakt. In 8 zegt hij iets over de controle, die ligt bij de meest flexibele
persoon, de therapeut. Hoe meer openheid en rapport er gevestigd kan worden, hoe
effectiever de therapeut zal zijn om verandering teweeg te brengen.
Opnieuw over het verdwaalde paard
Hier is de metafoor van het verdwaalde paard uitermate op zijn plaats. Het bevat
namelijk zelf een paradox die iets vertelt over het juiste begrip van dominantie. Bij
Milton Erickson gaat het namelijk over leiden, maar niet over baas spelen. Het is niet
werkelijk de therapeut die de leiding heeft. Het is de cliënt die centraal staat, en de
therapeut die begeleidt het proces. Zijn bekommernis is het welzijn en het beter
functioneren van de cliënt, en niet zijn eigen richting. Om met de taal van de metafoor
te spreken: Het paard is de echte ‘weter’ en uiteindelijk ‘leider’ als het erop aankomt de
weg naar huis te vinden. De ruiter is slechts een vriendelijke ‘begeleider’, die niet de
baas speelt, maar het paard begrijpt en werkelijk vrijlaat om de eigen weg te vinden.
Over weerstand
Milton Erickson had steeds respect voor de weerstand, en dat hebben we in I.V. van hem
overgenomen. Door de weerstand te respecteren - meer nog: hem te gebruiken - krijg
je ook vanzelf meer rapport. En door rapport te vestigen, vermindert op haar beurt de
weerstand. Het lijkt een soort driehoek: weerstand, rapport, verandering. Wanneer een
bekwame therapeut goed kan konnekteren met de cliënt, vermindert de weerstand, en
komt er ruimte voor verandering.
”Milton Erickson was een meester in het vestigen van rapport. Hij respecteerde en aanvaardde de
werkelijkheid van zijn cliënt. Hij ging ervan uit dat weerstand te wijten was aan gebrek aan rapport.
In zijn ogen waren alle reacties de moeite waard en kon overal gebruik van worden gemaakt. Voor
Erickson bestonden er geen cliënten die weerstand boden, maar alleen starre en onbuigzame
therapeuten.” (O’Connor en Seymour, 2002, p. 129)
De praktijkvoorbeelden van Milton Erickson zijn talrijk en boeiend. Hij vond meestal een
nieuwe manier om te werken met elke nieuwe cliënt, en hij werkte met weerstand op
onverwachte manieren, terwijl hij hem nooit simpelweg wegwenste. Hij werkte ermee.
Ik vind persoonlijk zijn werkverhalen heel inspirerend, omdat het wijst op de
werkelijkheid: veranderingsprocessen gaan nooit vanzelf, de cliënt heeft een goede reden
om te weer-staan, en dát precies moeten we begrijpen en erkennen. Het is de sleutel tot
verandering. Een mooie uitspraak die me in dit verband voor de geest komt is van
Beethoven die naar verluidt zegde: “Wirklich ist was wirkt”. De werkelijkheid is dat wat
er wérkt. Ik geloof dat Milton Erickson het hiermee eens zou kunnen zijn.
Ook weerstand heeft een taal-component
Heel vaak gebruiken therapeuten slechts predikaten van hun eigen meest gewaardeerd
representatiesysteem. Een voorbeeldje:
C (visueel): “Mijn echtgenoot ziet me gewoon niet als een waardevol persoon.”
T (kinesthetisch): “Hoe voel je je daarover?”
C (visueel): “Wat?”
T (kinesthetisch): “Hoe voel jij je over het feit dat je echtgenoot niet voelt dat jij een persoon bent?”
C (visueel): “Dat is een moeilijke vraag. Ik weet het gewoon niet.”
21