De kunst van het vestigen van een diepe rapport - Christel Brughmans

Ook poëzie staat vaak bol van hypnotische Milton-taal. Het is dan ook niet verwonderlijk
dat poëzie me kan meeleiden naar binnen en naar het ervaren. Het doet iets met me.
Het onderbewuste van Freud en het onbewuste van Erickson
Het Freudiaanse onderbewuste heeft een heel andere betekenis dan het onbewuste van
Erickson. Freud zag het onderbewuste als een kokende ketel van onderdrukt materiaal.
We moeten op onze tellen passen om het niet uit controle te laten gaan.
Bij Erickson heeft het onbewuste een veel vriendelijker betekenis, iets dat heel veel
positieve kwaliteiten heeft: creativiteit, wijsheid, genezing. Erickson ziet het onbewuste
als de kern van de persoon, een bron voor groei, een verzameling van al wat we geleerd
hebben en al onze ervaringen.
Pacing and leading: het belang van wát ik zeg
Afstemmen, pacing, of in het nederlands letterlijk ‘gelijke tred houden’, is de kunst om
verbaal mee te lopen met het ervaren van de cliënt. In NLP wordt het vaak vergeleken
met het eerst naast een vertrekkende trein lopen tot je op gelijke snelheid bent, om er
dán pas veilig te kunnen opspringen. Iedereen kent deze ervaring bij
visualisatieoefeningen. De begeleider gebruikt dan de techniek van het afstemmen
wanneer hij de oefening begint. Wanneer de tekst heel goed is opgesteld klopt de
inhoud met mijn beleving, en ben ik helemaal mee. Er is een gevoel van congruentie, ik
wordt rustig. Ik ontspan me en spontaan openen zich ook interne werelden waarin ik de
suggesties die volgen kan laten opkomen. Klopt de timing niet helemaal, of zit er iets in
de beschrijving dat niet meer samenvalt met hoe het voor me is op dat moment, dan
voel ik dat meteen, en is er een lichte irritatie of ongemak en de rapport is verbroken. Ik
begin te denken aan wat er niet klopt voor me, of ik zit in de irritatie of ik tracht het
allemaal toch nog aan elkaar te puzzelen. De rust is weg.
Ook het communicatiepatroon dat we "pace and lead" noemen, ik vertaal dit in het
Nederlands als “afstemmen en meeleiden”, komt uit voort uit studies van de hypnotische
inductietechnieken van meesterhypnotizeurs zoals Milton Erickson. Het "afstemmen en
leiden" kader bestaat uit verschillende zintuiglijk verifieerbare beschrijvingen
(afstemmen) van de toestand, gevolgd door een positieve suggestie (meeleiden). Dit
patroon is de basis van bijna alle communicatie die doelt op invloed uitoefenen, zowel om
te manipuleren als om te genezen, en het is een zeer bruikbare kunde met een breed
toepassingsveld.
De kunst voor de therapeut bestaat erin de zintuiglijke ervaringstroom van de cliënt zo
kloppend mogelijk te beschrijven. Wanneer de cliënt de ervaring heeft dat de therapeut
precies zegt wat hij voelt, het als het ware beschrijft, dan komt er een moment waarop
het lijkt alsof de woorden volledig samenvallen met het ervaren. De cliënt die zo stilaan
in trance raakt, voelt in feite niet meer of de therapeut zijn ervaren beschrijft, ofdat
hijzelf exact doet wat de therapeut zegt. De grenzen tussen volgen en leiden vervagen,
de cliënt is helemaal open en voelt zich veilig om zich over te geven aan de
daaropvolgende suggestie.
“Bij het afstemmen van het momentane ervaren van de cliënt is het de bedoeling van de hypnotiseur
om met zoveel succes af te stemmen dat hij het ervaren van de cliënt begint te leiden. Met andere
woorden, wanneer eenmaal de cliënt – meestal onbewust – de beschrijving van de hypnotiseur heeft
geaccepteerd als een nauwkeurig verslag van zijn momentane ervaren, vervaagt de scheiding tussen
de beschrijving door de hypnotiseur van het feitelijke gedrag van de cliënt en wat de cliënt vervolgens
zal ervaren. Het is typerend dat Erickson een reeks afstemmingsuitspraken doet die meteen door de
cliënt worden geverifieerd en deze koppelt aan een bewering die een beschrijving is van het gedrag dat
hij de cliënt wenst te ontlokken.” (Bandler & Grinder, 1997, p.26)
Hierin voel ik dat de taal de macht heeft om ons bewustzijn te veranderen. Alle woorden
hypnotiseren tot op zekere hoogte. Heel vaak zijn we in een toestand van trance of
bewustzijnsvernauwing. Rapport is het afstemmen dat deze trance voorafgaat. Het is
nodig om ons veiligheid en vertrouwen te verschaffen, zodat we ons durven laten
17