De kunst van het vestigen van een diepe rapport - Christel Brughmans

2. Afstemmen, een Rogeriaanse kunst
Carl Rogers, stichter van de humanistische psychologie, heeft een grote ommekeer
teweeggebracht in therapie. We zijn ons dat vandaag de dag niet zo sterk meer bewust
omdat zijn invloed niet meer weg te denken is uit de hoofdstroom. Rogers heeft zich
heel intens beziggehouden met het afstemmen op de cliënt, en het empathisch volgen
van de thema’s waar hij/zij mee komt. Voor hem is dat een van de belangrijkste
onderdelen van de helpende relatie. De eerste naam voor zijn school was ‘niet-directieve
therapie’, en daaruit bleek ook duidelijk deze klemtoon.
Het afstemmen waar we het hier over hebben, is de subtiele onbewuste verbinding die
we vaak leggen met mensen waarmee we in dieper contact zijn. Een verhaal uit het
schitterende boek van Daniel Goleman over Emotionele Intelligentie, stoffeert iets van de
essentie waar het over gaat:
“De oorlog in Vietnam was nog maar net begonnen. In het heetst van een vuurgevecht met de
Vietcong bevond een Amerikaans peloton zich in de rijstvelden. Plotseling liepen zes monniken op een
rij langs de verhoogde berm die de rijstvelden van elkaar scheidde. Uiterst kalm en weloverwogen
bewogen ze zich in een rechte lijn naar de vuurlinie. ‘Ze keken niet op of om. Ze gingen gewoon
rechtdoor,’ aldus David Busch, een van de Amerikaanse soldaten. ‘Het was heel merkwaardig, want
niemand loste een schot. Toen ze de berm over waren, verloor ik plotseling alle vechtlust. Van mij
hoefde het niet meer, die dag niet in elk geval. Iedereen moet hetzelfde gevoel gehad hebben, want
we hielden er allemaal mee op. We stopten gewoon met vechten.” (Goleman, 2006 p. 163.)
Volgens Daniel Goleman is het basisprincipe van het sociale leven de stelregel: “emoties
zijn besmettelijk”. Het blijkt dat we als we ons in gezelschap bevinden aan een
voortdurende stemmingsuitwisseling doen met iedereen rondom ons, zonder dat we ons
daarvan bewust zijn. Onze ontvankelijkheid voor deze stemmingsruil kan nogal
persoonlijk verschillen. We zijn ook niet elk moment even open. Sommige personen
nemen makkelijker de stemming van anderen over, anderen zijn er relatief minder
gevoelig voor.
In feite lijkt het op het stemmen van twee instrumenten, zodat ze samen kunnen
klinken. Goed afgestemde snaren geven op dat moment boventonen, en dus een veel
rijkere vollere klank, omdat er resonantie is, samen vibreren in een ruimer geheel.
Om goed over dit onderwerp te kunnen schrijven, zoek ik de juiste betekenis van rapport
op. Volgens het woordenboek van de psychologie van Reber is rapport het volgende:
1) Algemeen: een prettige, ontspannen, onbelemmerde, elkaar wederzijds accepterende interactie
tussen personen, in het bijzonder tussen testafnemer en onderzochte, cliënt en therapeut en
dergelijke.
2) Bij hypnose: het affectieve contract tussen de hypnotiseur en de gehypnotiseerde waardoor de
laatste de suggesties van de eerste ‘accepteert’.
3) In de parapsychologie: de veronderstelde relatie tussen een medium en zijn of haar spirituele
contact.
Volgens de Winkler Prins Encylopedie is het:
“rapport: (Fr., = afstemming), term door de volgelingen van de leer van het dierlijk magnetisme (z.
Mesmer, F.A.) en door de hypnotiseurs gebruikt om de binding aan te geven die vaak ontstaat tussen
magnetiseur en somnambule en hypnotiseur en sujet.“
In Wikipedia, online encyclopedie, vind ik een meer praktische definitie van het begrip:
“one of the most important features or characteristics of unconscious human interaction. It is
commonality of perspective, being in "sync", being on the same wavelength as the person you are
talking to. “
Hierin vind ik veel elementen terug: een van de meest belangrijke kenmerken van
onbewuste menselijke interactie. Rapport gaat over een fenomeen dat invloedrijker is
dan we op het eerste zicht denken. We kunnen er ons bewust mee bezig houden, maar
4