De kunst van het vestigen van een diepe rapport - Christel Brughmans

4. Interactionele Vormgeving: eigenheden in interactie
Interactionele Vormgeving is zowel een eklektische als een integratieve school. De
I.V.-therapeut is breed geörienteerd en schooloverstijgend in zijn denken en
therapeutisch handelen. (Van den Bosch, 2005-20066, p. 32) Volgens het I.V.model
zijn verschillende dingen waar, maar ze zijn niet volledig. Ze vullen elkaar
dus aan.
Wat mij daaraan boeit, is dat in het I.V.-wereldbeeld niet alles gemengd hoeft te
worden tot een nieuwe pap, maar dat we ervan uitgaan dat we in gesprek kunnen
gaan, in interactie. Dat is niet hetzelfde als mengen, het is mijns inziens
dialogeren. Alle kleuren door elkaar gemengd geven bruin, maar wanneer je ze op
het palet laat bestaan, dan krijg je een regenboog waarin de kleuren ook juist beter
uitkomen. Ik zie het beeld van de I.V.-therapie persoonlijk dan ook op deze wijze:
de driehoek wordt voor mij een prisma, waar het zonlicht doorheen schijnt, en
vervolgens uiteenbreekt in het kleurenspectrum. Er is dialoog, gesprek,
ontmoeting, maar geen verlies van kwaliteiten en eigenheden doordat we teveel
gaan vermengen. Iedere vorm mag ook op zichzelf blijven bestaan en haar kleur
hebben. Het is het tegenovergestelde van eenheidskoek, en er mag af en toe een
originele combinatie van smaken bijzijn.
Welk legaat kreeg I.V. van Carl Rogers?
In de I.V. basisgeschriften vinden we als grondhouding de klassieke Rogeriaanse
triade terug: empathie, respect en authenticiteit, vormgegeven door congruentie en
transparantie. I.V. vertrekt van de rogeriaanse luistervaardigheid als basis voor de
therapeutische dialoog. Ook Mia Leijssen benadrukt het in haar artikel over de
therapeut:
“Er zijn weinig factoren in de psychologie die zo sterk bewezen zijn als de noodzakelijkheid van
de therapeutische condities, zijnde: empathie, respect, warmte en echtheid.” (Leijssen, 1998)
Carl Rogers gelooft verder ook in het groei-principe in elke mens. Hij gaat ervan uit
dat er in elk menselijk leven een richtinggevende tendentie aanwezig is om zich te
ontplooien, te ontwikkelen en dát zelf te zijn dat men waarlijk is.
Hiermee bekent Carl Rogers zich als vertegenwoordiger van de teleologische visie,
waarbij de therapeut ervan uitgaat dat de cliënt zijn ontwikkelingsdoel in zich heeft
en expert is van zijn eigen leven. De therapeut kan dan vanuit een houding van
oprechte en respectvolle nieuwsgierigheid en dialoog optreden als facilitator.
Wat er nodig is om deze persoonlijke groei en zelf-wording te bewerkstelligen is
veiligheid. De veiligheid geboden door empathie, het niet oordelen, het
aanvaarden, het niet opdringen van eender welk kader. Het laten bestaan, het
keuze laten, het laten gedijen. In het I.V.-wereldbeeld vind ik dit alles ten
overvloede terug.
Het wil zeggen dat de therapeut inderdaad in staat is om ook veel moeilijke emoties
te ‘ontvangen’ van de cliënt en te ‘aanvaarden’, en hiervan hangt ook zijn
effectiviteit af.
“Meerdere studies brengen aan het licht dat succesvolle therapeuten beter omgaan met
emotionele uitingen van cliënten: zij tolereren extremere gevoelens van cliënten en durven hen
te confronteren met de affectieve impact van situaties. Wanneer therapeuten een afstandelijke
houding aannemen bij gevoelsuitingen van cliënten blijkt dat ten nadele te gaan van het proces
en ook raakt de groei van cliënten geblokkeerd bij therapeuten die vijandige reacties van
cliënten niet kunnen accepteren (Berenson e.a. 1968; Bandura e.a. 1968; Greenberg &
Dompierre 1981). (Leijssen, 1998)
Maar hij is tegelijk authentiek mens, met alle mogelijke emoties die een mens kan
hebben. Empathisch wil dus niet zeggen: alleen maar braaf of lief, het wil ook niet
28