Daniël (Het bijbelboek Daniël besproken, Open Catechese Haarlem

In het laatst van hun koningschap zal er een koning opstaan die hard van
aangezicht is en bedreven in listen (vs. 23). Dit is de kleine hoorn die als een
soort zijtak uit één van de 4 hoorns voortkwam en steeds groter werd. Ook al
wordt zijn naam niet genoemd, het is duidelijk dat het om Antiochus IV
Epifanes gaat (175-164 v. Chr.). Hij was de zevende opvolger van Seleucus in
het Syrische deel van het rijk. Hij regeerde dus inderdaad in de latere periode
van de Diadochen-rijken.
8:24 “En zijn kracht zal sterk zijn - maar niet door eigen kracht - en
op ontstellende wijze zal hij verderf brengen, en wat hij
onderneemt zal hem gelukken; machtigen zal hij verderven, ook
het volk der heiligen.”
Antiochus kwam dankzij intriges aan de macht (‘niet door eigen kracht’), en
heeft die tactiek zijn hele loopbaan volgehouden, dat is in de
geschiedenisboeken na te lezen. Hij heeft inderdaad verderf gebracht, vooral
aan ‘de machtigen’, zijn politieke tegenstanders, en ‘het volk der heiligen’, het
Joodse volk. Tegen deze twee groepen richtte zich zijn optreden in het
bijzonder.
8:25 “En door zijn sluwheid zal hij het bedrog dat hij aanwendt doen
gelukken; hij zal zich in zijn hart verheffen en onverhoeds velen
verderven. Ook tegen de Vorst der vorsten zal hij optreden, doch
zonder mensenhanden zal hij vernietigd worden.”
Een voorbeeld van Antiochus’ methode om ‘onverhoeds’, d.w.z. zonder dat
men het aan zag komen mensen om te brengen staat beschreven in 1 Macc.
1:30-34. Zelfs tegen de Vorst der vorsten stond hij op. Want het optreden van
Antiochus tegen de godsdienst van de Joden was in feite een optreden tegen
God Zelf, die deze dienst had ingesteld. Antiochus’ eerste motief was om de
Griekse cultuur ingang te doen vinden bij het Joodse volk, maar toen hij
daarin tegenstand ondervond, werd hij steeds meer verbitterd en kreeg zijn
optreden langzaam aan het karakter van regelrechte vijandschap. De tempel
werd geplunderd, de Joodse eredienst verboden, alle Joodse religieuze
gebruiken afgeschaft, de geschriften van het Oude Testament verbrand, en in
de tempel werd een eredienst van heidens karakter ingesteld. Zo probeerde
55