LEVENDE TALEN - Koninklijke Bibliotheek

19
Krachtens de aanschrijving onder III richt men zich bij de „voornaamwoordelike
aanduiding" naar het beschaafde taalgebruik. Imperatief
wordt hierbij voorgeschreven, dat men zal schrijven: „Is de
kachel aan?" — „Neen, hij is uit." Maar: „Die soep is erg warm; ze
(of ook hij) is anders lekker."
Het is dus blijkbaar de bedoeling dat dingnamen met hij en stofnamen
met hij of ze worden „aangeduid". Maar dit is niet volgens
het beschaafde spraakgebruik, waar men afwisselend in beide gevallen
hij, ze (of het) gebruikt.
Het trof ons dat een „regeling" van de voornaamwoordelike aanduiding
van abstracta ontbreekt. Menigeen zal zich afvragen, hoe
het beschaafde taalgebruik op dit belangrijke punt is.
Voorts ontbreekt onder III elke aanwijzing omtrent het gebruik
van andere aanduidende voornaamwoorden als hij en ze. Stilzwijgend
mag dus verondersteld worden, dat ook dit zich naar de beschaafde
omgangstaal richt. Wij zullen dus voortaan, over dezelfde
persoon schrijvend, naast elkaar moeten spellen:
„Neen, dien heet ken ik niet." (regel II)
„Neen, die ken ik niet." (regel III, immers zo wil het beschaafde
taalgebruik.)
Met deze enkele voorbeelden is wel voldoende aangetoond, dat
genoemde regeling allerlei eigenaardige konsekwenties heeft en dat
zij door kinderen niet zonder talrijke fouten zal worden toegepast.
Geen enkel wetenschappelik taalkundige zal deze regeling ooit voor
zijn verantwoording kunnen nemen.
Hieruit vloeit voort — iets waarvan Uw Excellentie ons de bedenkelikheid
zal toegeven — dat deze regeling de leraren dwingt
een spelling te onderwijzen, die in lijnrechte strijd is met hun grammaticaal
onderwijs. Dit kan niet anders dan gezagondermijnend
werken. Immers, worden de leraren verplicht — door de op gekommitteerden
uitgeoefende dwang — deze regeling met hun leerlingen
te behandelen, dan zullen ze daarbij onvermijdelik de onwetenschappelikheid
en onuitvoerbaarheid van de re^ermg'sregeling moeten aantonen.
Aan de eis, die aan elke ambtenaar-opvoeder mag gesteld
worden, dat hij bij zijn leerlingen de eerbied voor het gezag niet
ondermijnt, zal door de leraren ten gevolge van deze aanschrijving
wel heel moeilik kunnen worden voldaan.
Tenslotte achten wij de mogelikheid niet uitgesloten, dat door het
open blijven van allerlei vragen, de regeling door examinator en
gekommitteerde verschillend zal worden geïnterpreteerd.