LEVENDE TALEN - Koninklijke Bibliotheek

31
in trekt en zich daardoor allerlei ongelukkige avonturen berokkent,
rijdt in de Wilhelmprosa in plaats van ,,mit kindlichen siten", ,,in
éren" naar 't hof en heet dan bij Füetrer reeds „fruot". Zijn zwijgen
in de Graalsburcht wordt hem niet euvel geduid: 't booze noodlot
is de schuld. Parzival is niet de dwalende, maar de door 't ongeluk
vervolgde ridder. Op gelijksoortige wijze wordt 't Nibelungenlied
bewerkt; de gevolgen bleven niet uit: na de 15e eeuw verdween
't uit de literatuur. Het eenige epos, dat de Renaissancetijd geeft,
de Teuerdank, is naar dezelfde motieven opgebouwd: de held trekt
er op uit, om de koningin Erhenreich te verwerven; hij wordt in niet
minder dan 80 avonturen gewikkeld, die alle volgens 't zelfde
schema opgebouwd zijn en eentonig verloopen. Hierna is 't met
't Duitsche epos ten einde.
Fritz Karg (Leipzig) behandelt de Middelhoogduitsche „hiez-
Formel" en ,,hiez-Satz, zooals deze in de Lucidarius A (uitgave van
Felix Heidlauf in de „Deutsche Texte des Mittelalters" (1915)
voorkomen. Als typen noemt hij: I da bi lit ein lant heizet Bizathe en
II: Affrica hebit sich andem wasser daz da heizet Indus; I heeft
't karakter van een bijstelling en is geen beknopte bijzin, II daarentegen
is een volledig ontwikkelde bijzin. Wat 't voorkomen betreft,
komt schr. tot de conclusie, dat dit niet op willekeur berust.
De „hiez-Formel" wordt gebruikt, wanneer de genoemde naam niet
't belangrijkste element in 't verband is, maar los tusschen een voorafgaande
zin en een daarop volgende van gelijke rang staat. De
„hiez-Satz" is noodig, wanneer de inhoud niet in 't zinsverband gemist
kan worden, maar ook om formeele redenen, wanneer 't voorafgaande
slechts zinsdeel is en wanneer de volgende zin een deel
van de voorafgaande weer opneemt en ten slotte, wanneer de wending
te „gewichtig" voor een enkele parenthese geworden is.
M. Szadrowsky (Chur) behandelt in zijn artikel: Zur hochalemannischen
Syntax III de gevallen, waarin afgeweken wordt van
de ook uit leerboeken bekende regel, dat in de Zuid-Duitsche omgangstaal
eigennamen met 't lidwoord gebruikt worden, 't Betreft
dialekten uit een groot deel van 't Bernerland, met name 't Hasletal,
en deelen van Graubünden (Davos, Prattigau, Schanfigg). Als
oorzaak noemt hij Romaansche en Rheto-romaansche invloed. Er
zijn Zwitsersche dialekten, die bij voornamen 't lidwoord gebruiken,
behalve in de Genitief, die door de uitgang reeds voldende gekenmerkt
is; ook komt voor, dat de familienaam zonder lidwoord vóór
de voornaam staat, voorts vindt men vóór- en familienaam zonder
lidwoord, familienaam samengesteld met „sohn", familienaam ont-