Handreiking Samenwerking huisarts en wijkverpleegkundigen

Een tweede gezondheidscentrum
In dezelfde regio en vanuit dezelfde thuiszorgorganisatie hebben we een tweede gezondheidscentrum
bij de inventarisatie betrokken. Het betreft een klein centrum van drie vrijgevestigde
huisartsen. Het centrum bevindt zich in een van de (dorps)kernen van een kleine gemeente
(ca. 40 000 inwoners). Door de ligging in een dorp overlappen de populatie van huisartsen en
thuiszorg elkaar vrijwel volledig en komt samenwerking gemakkelijk tot stand. We hebben uit
dit centrum één huisarts en één wijkverpleegkundige geïnterviewd.
Samenwerking tussen thuiszorg en solo of duo huisartsenpraktijken.
Van twee thuiszorgorganisaties kregen we elk twee voorbeelden van goed lopende samenwerking
tussen de thuiszorgteams en huisartsen. Opvallend is dat dit allemaal samenwerkingsverbanden
zijn in kleine gemeenten of dorpskernen (van 10 000 tot 30 000 inwoners). We hebben vier
wijkverpleegkundigen uit deze kleine gemeenten geïnterviewd. Ze hadden steeds een intensieve
samenwerking met één of twee huisartsenpraktijken. De wijze waarop werd samengewerkt
liep uiteen. In twee situaties was er een goed draaiend hometeam, elders was sprake van een
intensief persoonlijk contact. In een van deze voorbeelden (een solopraktijk) waren praktijkverpleegkundige
en wijkverpleegkundige (voor AIV-taken) in één persoon verenigd.
Met de andere huisartsenpraktijken in dezelfde regio was het contact veel minder. Van de
huisartsen waarmee intensief werd samengewerkt hebben we er twee geïnterviewd.
3.2 Ordening van de samenwerkingsvarianten
Deze en reeds elders bekende voorbeelden vormen de basis voor de samenwerkingsvarianten
die in hoofdstuk 6 worden gepresenteerd. Samenwerking kan, zo blijkt uit de voorbeelden,
op verschillende wijzen naar tevredenheid worden georganiseerd.
De voorbeelden zijn goed verspreid over het land. We hebben echter geen voorbeelden uit grote
steden. We denken dat dit geen bezwaar is voor de toepasbaarheid van de samenwerkingsvarianten
in grote steden. Het zal daar door de schaalgrootte wat lastiger te organiseren zijn,
maar de keuzes blijven gelijk.
Voor huisartsen ligt bij het organiseren van ketenzorg het zwaartepunt op de medische as.
Daarbij heeft de praktijkverpleegkundige een belangrijk aandeel. Andere belangrijke partners
zijn een eerstelijns diagnostisch centrum (huisartsenlab) en het ziekenhuis.
Ook thuiszorgorganisaties zijn vaak actief betrokken bij het ontwikkelen van ketenzorg en
zorgprogramma’s. Het zijn dan vooral de verpleegkundigen met een specialisatie die daar een
rol in hebben. De afspraken worden gemaakt met ziekenhuizen, GGZ en regionale organisaties
van huisartsen. De wijkverpleegkundige heeft in die programma’s geen of een beperkte rol en
er ligt geen duidelijke lijn naar de thuiszorgteams ‘in de wijk’.
“Er loopt een CVA-project, als thuiszorgteam hebben we daar weinig mee te maken”
(contactwijkverpleegkundige).
“We werken als verpleegkundigen volgens de protocollen die met het ziekenhuis zijn
afgesproken. De huisartsen hebben daar geen stem in gehad en dat leidt soms tot
onduidelijkheden of zelfs fricties” (wijkverpleegkundige met een eigen specialisatie).
De as binnen de eerste lijn, en dan in het bijzonder tussen huisartsenzorg en wijkverpleging
dreigt daarmee naar de marge te verdwijnen. Een risico daarbij is dat de zorg in de eerste lijn
te veel ‘verkokerd’ raakt. Enkele huisartsen pleiten daarom heel nadrukkelijk voor het behoud
van het generalistisch karakter van de eerste lijn. Een stevige as tussen huisartsenzorg en de
thuiszorgteams ‘in de wijk’ zou daarom binnen zorgprogramma’s meer aandacht moeten krijgen.
Dat zal alleen lukken als die as zelf stevig is verankerd in de organisatie van de dagelijkse zorg.
Daarvoor biedt deze handreiking de instrumenten.
Voor wie aan de slag wil met het ontwikkelen van zorgprogramma’s en ketens verwijzen we
naar regionale ondersteuningsorganisaties (zie bijlage 6, nuttige adressen).
3.3 Zorgprogramma’s en zorgketens
In de literatuur over zorgvernieuwing en versterking van de eerste lijn wordt veel nadruk gelegd
op zorgprogramma’s en ketenzorg. Vooral daarvan wordt kwaliteitswinst en efficiëntiewinst
verwacht. Er is op dit gebied veel in ontwikkeling.
Toch zullen we in deze handreiking niet apart op deze ontwikkelingen ingaan. Voor het opzetten
van zorgprogramma’s en ketens is een projectorganisatie nodig. Dat overstijgt de opzet van
deze handleiding. Bovendien staat op dit moment voor wat die ketens betreft de as huisartsenwijkverpleegkundigen
wat in de marge.
| 14 Samenhangende zorg in de eerste lijn De as huisartsen - wijkverpleegkundigen 15 |