Handreiking Samenwerking huisarts en wijkverpleegkundigen

| 10 De samenwerking op hoofdlijnen
In dit laatste hoofdstuk worden de hoofdlijnen voor het versterken van de as huisartsen
wijkverpleegkundigen samengevat. Wie snel een overzicht wil hebben, kan met dit
hoofdstuk beginnen en dan teruggaan naar die hoofdstukken waarover meer informatie
wordt gewenst.
De eerste drie hoofdstukken geven vooral feitelijk informatie. Die laten we in deze samenvatting
buiten beschouwing.
De winst van samenwerken (hoofdstuk 4)
Huisartsen en wijkverpleegkundigen die regelmatig onderling contact hebben ervaren als winst:
• betere taakafstemming: verpleegkundigen kunnen een deel van de vragen overnemen die nu
door de huisarts worden beantwoord, de zorgcoördinatie is beter geregeld
• uitbreiding van zorg: meer palliatieve zorg en wondzorg in de eerste lijn, kortere ligduur en
minder verkeerde bed problematiek, meer signaleringsbezoeken aan kwetsbare ouderen
• beter geïnformeerd zijn: beiden krijgen meer informatie over de patiënt en weten meer over
het beleid en de deskundigheden van de ander
zorg samen delen: “Je staat er niet alleen voor, je hebt een check op je eigen ideeën”
• hogere werksatisfactie omdat knelpunten in de zorg worden opgelost en het werk voor wijkverpleegkundigen
weliswaar zwaarder, maar ook meer uitdagend is
Samenwerking is het meest belangrijk en levert ook het meeste op bij:
risicopatiënten, kwetsbare ouderen, zorgmijders en mensen met een beperkte eigen regiefunctie
• een combinatie van (veelal kortdurende) medische en verpleegkundige zorg (ziekenhuisnazorg,
wondzorg)
een progressief verloop van de ziekte (kanker, dementie, sommige neurologische aandoeningen)
snel veranderende situaties zoals bij terminale patiënten
langdurige ziekte waarbij naast periodieke medische controles ook zorg aan huis nodig is
ondersteuning van de mantelzorg bij al deze patiëntengroepen, zodat die beschikbaar blijft
• acute zorg
Extra winst is te halen uit een goed gebruik van AIV (Advies, Instructie, Voorlichting).
De wijkverpleegkundige kan dan al in een vroeg stadium contact leggen met de patiënt.
Het vergemakkelijkt het inzetten van zorg als dat echt nodig wordt en dat kan bijvoorbeeld
bij dementiepatiënten een groot voordeel zijn.
De basis voor samenwerking (hoofdstuk 5)
Om tot samenwerking te komen moet er een basis zijn:
• elkaar kunnen vinden: je moet weten met wie en hoe je contact opneemt als je de ander
nodig hebt
• huisartsen en verpleegkundigen moeten samenwerkingsminded zijn, ze moeten beseffen
dat ze elkaar nodig hebben om goede zorg te kunnen geven
ze moeten elkaars deskundigheden en werkwijzen kennen en respecteren
• het moet ‘klikken’
Samenwerkingsbereidheid is de kern. Het is een attitude die helaas niet vanzelfsprekend is.
Samenwerkingsbereidheid is te leren en te stimuleren. Het initiatief voor overleg komt vaak van
de wijkverpleegkundigen. Het is belangrijk dat zij daarin volhardend zijn. Voor huisartsen is al
dan niet overleggen met de wijkverpleegkundige van hun patiënten nog vaak te vrijblijvend.
De verantwoordelijkheid van de huisarts voor goede samenwerking zou veel explicieter moeten
worden benoemd en huisartsen moeten elkaar daar onderling ook op aanspreken.
Varianten voor het organiseren van de samenwerking (hoofdstuk 6)
Onderlinge contacten tussen huisartsen en wijkverpleegkundigen zijn niet meer vanzelfsprekend.
Het elkaar weten te vinden en elkaar kennen moeten worden ‘georganiseerd’. Daar zijn vijf
basisvarianten voor:
• wijkgebonden thuiszorgteams, er is een centraal telefoonnummer van de thuiszorg als
contactpunt
• wijkgebonden thuiszorgteams en een contactverpleegkundige per huisartsenpraktijk per
thuiszorgteam
• wijkgebonden thuiszorgteams en een contactverpleegkundige namens meerdere teams
per huisartsenpraktijk
wijkgebonden thuiszorgteams en een coördinerende wijkverpleegkundige per huisartsenpraktijk
• praktijkgericht werken van de thuiszorgteams
Bij de eerste vier varianten wordt uitgegaan van de wijkgebonden organisatie van de thuiszorgteams.
Er wordt geregeld wie met wie overlegt en hoe die contacten tot stand komen. De laatste
variant, praktijkgericht werken van de thuiszorgteams, is een veel meer ingrijpende keuze.
Elke variant heeft voordelen en beperkingen en eigen voorwaarden. Zo kunnen wijkgebonden
thuiszorgteams met alleen een centraal telefoonnummer als samenwerkingsvorm voldoen in
een plattelandsgemeente, mits er wel vaste contactmogelijkheden zijn, zoals een hometeam.
Het verschil tussen een contactverpleegkundige en een coördinerend verpleegkundige is dat
de eerste alleen ‘een brievenbus’ is en de tweede coördinerende bevoegdheden heeft.
Een coördinerend wijkverpleegkundige geeft inhoudelijk leiding aan de thuiszorgmedewerkers
die zorg verlenen aan de patiënten van een bepaalde huisarts.
Praktijkgericht werken van thuiszorgteams is haalbaar in een compacte gemeente en op
voorwaarden dat meerdere huisartsenpraktijken onder één dak gevestigd zijn (en er geen
solopraktijken meer zijn). We beschrijven in deze handreiking als voorbeeld Maassluis, waar
deze vorm van samenwerken een groot succes is.
| 56 Samenhangende zorg in de eerste lijn De as huisartsen - wijkverpleegkundigen 57 |