Het grote risico van de zorg - Verpleegkundigen & Verzorgenden ...

TNO-RAPPORT | R08-509 | 031.12997 87
9.2 Conclusies en aanbevelingen per arbeidsrisico
9.2.1 Fysieke belasting
De fysieke belasting van verpleegkundigen en verzorgenden is hoog, vooral in ziekenhuizen,
verpleeg- en verzorgingshuizen en ambulancezorg. Wel zijn er in alle
zorgsectoren al veel instrumenten en (hulp)middelen beschikbaar voor instellingen
om risico’s op te sporen en te verminderen. Hoewel zorginstellingen over het algemeen
al veel aandacht besteden aan het verminderen van de fysieke belasting,
worden de beschikbare maatregelen en (hulp)middelen niet optimaal toegepast op
de werkvloer. Zo zijn er verschillende oplossingen beschikbaar voor operatieassistenten,
die nog nauwelijks worden gebruikt. Daarnaast zijn nieuwe oplossingen nodig,
bijvoorbeeld voor het tillen van de brancard in de ambulancezorg. Gezien de
hoge mate van blootstelling en de omvang van de sector zouden de verpleeg- en
verzorgingshuizen prioriteit verdienen en vervolgens de ziekenhuizen en ambulancezorg.
In de GGZ behoeft de gerontopsychiatrie meer aandacht. Voor die laatste
sector is het raadzaam de resultaten van het inspectieproject 2007/2008 af te wachten.
Hoewel hierover in dit rapport geen gegevens over zijn opgenomen is het van belang
op te merken dat er, net als in andere beroepsgroepen, in de toekomst aandacht
nodig is voor de leefstijl van verpleegkundigen en verzorgenden. Obesitas is
een toenemend probleem dat voor deze beroepsgroep dubbel nadelig is, enerzijds
omdat het leidt tot verminderde belastbaarheid en toenemend verzuim (CBS, 2007)
en anderzijds vanwege de steeds zwaarder wordende patiënten.
9.2.2 Werkdruk
De werkdruk van verpleegkundigen en verzorgenden is hoger dan in andere beroepsgroepen.
In verpleeg- en verzorgingshuizen is de werkdruk hoger dan in de
andere zorgsectoren. Vooral de tijdsdruk en het hoge werktempo worden vaak als
belastend ervaren. Er zijn wel instrumenten en maatregelen voor de aanpak van
werkdruk (of psychosociale belasting) beschikbaar in verschillende zorgsectoren,
maar voor zover bekend zijn deze nog onvoldoende ingevoerd en toegepast. In de
gehandicaptenzorg en verpleeg- en verzorgingshuizen vonden we weinig specifieke
instrumenten en maatregelen. Niet duidelijk is of instrumenten uit andere sectoren
ook in deze sectoren geschikt zijn voor een adequate aanpak van de problematiek.
In het algemeen hebben zorgsectoren nog weinig aandacht voor de aanpak van
werkdruk; het onderwerp lijkt niet erg te leven bij het management van zorginstellingen.
Gezien het bovenstaande verdient de aanpak van werkdruk prioriteit boven die van
andere arbeidsrisico’s en dan vooral in de verpleeg- en verzorgingshuizen en ziekenhuissector
en vervolgens in de gehandicaptenzorg. Dit temeer vanwege het feit
dat bij een hoge werkdruk over het algemeen minder tijd wordt genomen voor gebruik
van hulpmiddelen. Daarmee heeft werkdruk een nadelige invloed op de (aanpak
van) fysieke belasting. Bovendien zal de werkdruk in de toekomst verder toenemen,
gezien de in Hoofdstuk 1 geschetste trends van toenemende zorgvraag en
zorgzwaarte en afnemende arbeidscapaciteit. Ook voor verbetering van de arbeidsparticipatie
is het daarom van groot belang dat tijdig passende maatregelen
worden genomen om de werkdruk te verminderen.
In de zorgsector in het algemeen en de ambulancezorg, gehandicaptenzorg en
GGZ in het bijzonder is sprake van relatief hoge emotionele belasting. In de ambulancezorg
en gehandicaptenzorg is daarvoor veel aandacht, in de GGZ is dat min-