Reg<strong>en</strong>. De Tut<strong>en</strong> zijn er. Ass<strong>en</strong> gaat koffers hal<strong>en</strong> ! Grote vreugde neemt plaats <strong>in</strong> van de gedrukte stemm<strong>in</strong>g <strong>en</strong>ergernis, ontstaan door het lange wacht<strong>en</strong> op de noodzakelijke lev<strong>en</strong>sbehoeft<strong>en</strong> <strong>in</strong> de koffers. Nauwkeurigonderzoek (Prüfung) van de <strong>in</strong>houd. Barakk<strong>en</strong> 4 <strong>en</strong> 5 thans <strong>in</strong> uniform. In koffer stukje kaas <strong>en</strong> sigarett<strong>en</strong> van deFam. De Nooij. Briefje van zus wordt <strong>in</strong> beslag g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Weer tabak <strong>in</strong> de colonne ! Ik profiteer nu van de ander<strong>en</strong>.Kaart <strong>in</strong>gevuld <strong>en</strong> verzond<strong>en</strong>.Zaterdag 30-5-1942.Goed weer. Veel profijt van de koffers. Op<strong>en</strong><strong>in</strong>g kant<strong>in</strong>e. Niets bijzonders <strong>en</strong> niets eetbaars te krijg<strong>en</strong>.Zondag 31-5-942.Goed weer. Later reg<strong>en</strong>.Maandag 01-6-1942.Reg<strong>en</strong> <strong>en</strong> koud. Bad g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, 30 man tegelijk onder de douche. G<strong>en</strong>eraal Huberts (Kgf 31402) staat piemelnaaktnaast mij. Servische bedi<strong>en</strong>de geeft ieder ’n sigaret. Aardige att<strong>en</strong>tie van de Serv<strong>en</strong>. Kapite<strong>in</strong> J.P.A. Mekkes (Kgf30942) (latere professor !) ontvlucht !Tibo (Kgf 30934), Vroom (Kgf 30639) <strong>en</strong> cadet-sergeant weggehaald 3 ). Vermoedelijk gearresteerd weg<strong>en</strong>s illegaleactiviteit<strong>en</strong>.D<strong>in</strong>sdag 02-6-1942.Mooi weer. Vel<strong>en</strong> aan de was. Door verkeerde tell<strong>in</strong>g bij badploeg 5 man zoek. Extra appèl. Achteraf onnodig.Wo<strong>en</strong>sdag 03-6-1942.Mooi weer. Kapite<strong>in</strong> J.P.A. Mekkes (Kgf 30942) opgevang<strong>en</strong>, 10 Km van het kamp. Doktor<strong>en</strong> <strong>en</strong> ziek<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> naarHolland teruggaan. Hieronder ook 1 e Luit<strong>en</strong>ant dokter Jan Aalders (Kgf 30031) uit Zwolle.Donderdag 04-6-1942.Pracht weer. Briev<strong>en</strong> uit koffers ontvang<strong>en</strong>. Ti<strong>en</strong> m<strong>in</strong>ut<strong>en</strong> leestijd. Daarna teruggev<strong>en</strong>. Inhoud: “L. Piet. 4 juni 1942.Ik hoop gauw iets van je te hor<strong>en</strong>. De k<strong>en</strong>niss<strong>en</strong> zijn all<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> aardig. We mak<strong>en</strong> het all<strong>en</strong> best. Jaap <strong>en</strong> Hans zijnthuis bij de Kl<strong>in</strong>kert’s <strong>en</strong> Mart<strong>en</strong> was gister<strong>en</strong> <strong>en</strong> vandaag bij D<strong>in</strong>geman de Mooij. Wat v<strong>in</strong>dt je het beste voor mijom te do<strong>en</strong> ? Hier blijv<strong>en</strong> of naar Ma gaan ? De hartelijke groet<strong>en</strong> van ons beid<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> zo<strong>en</strong> van je zus.” Het zalwel lang dur<strong>en</strong> voordat ik deze vrag<strong>en</strong> kan beantwoord<strong>en</strong>. Gelukkig kan ik 1e Luit<strong>en</strong>ant arts J. Aalders (Kgf 30031)e<strong>en</strong> boodschap meegev<strong>en</strong>.Vrijdag 05-6-1942.Foto met gevang<strong>en</strong><strong>en</strong>nummer g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Ik fok e<strong>en</strong> knevel. We zoud<strong>en</strong> sigarett<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> via de kant<strong>in</strong>e, maar erkomt niets. Ontvang<strong>en</strong> halve kamptoelage voor 10 dag<strong>en</strong> (10 kampmark<strong>en</strong>), doch m<strong>en</strong> kan er toch niets voor kop<strong>en</strong>,behalve paprika <strong>en</strong> zure bomm<strong>en</strong>.Zaterdag 06-6-1942.Pracht weer. Middagappèl van e<strong>en</strong> uur <strong>in</strong> brand<strong>en</strong>de zon.Zondag 07-6-1942.Pracht weer. Niet naar kerkdi<strong>en</strong>st weg<strong>en</strong>s aardappelschill<strong>en</strong> (3 uur). Daarna onweer <strong>en</strong> reg<strong>en</strong>.Maandag 08-6-1942.Bewolkte lucht. Aardappelschrapp<strong>en</strong> (met schill<strong>en</strong> gaat te veel verlor<strong>en</strong>). Zeep <strong>en</strong> scheerzeep ontvang<strong>en</strong>. Sommatie:Zij die briev<strong>en</strong> <strong>in</strong> de Tüt<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> verborg<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> zich meld<strong>en</strong>. Dan straffeloos. Anders wordt burgerkled<strong>in</strong>g,<strong>en</strong>z. verbeurd verklaard. E<strong>en</strong> 20-tal meldt zich aan.D<strong>in</strong>sdag 9-6-1942.Al maar aardappelschrapp<strong>en</strong>. Slechte kwaliteit (uit de kuil). St<strong>in</strong>k<strong>en</strong> ondraaglijk, maar elk stukje aardappel is er e<strong>en</strong>.Nieuwe sommatie <strong>in</strong>zake de Tüt<strong>en</strong>.Wo<strong>en</strong>sdag 10-6-1942.3 Uit de registers van Langwasser blijkt dat t<strong>en</strong> m<strong>in</strong>ste Remmert van Tij<strong>en</strong> (Kgf 30470), Van Els<strong>en</strong> (Kgf 30857), Tibo (Kgf 30934) <strong>en</strong> Vroom(Kgf 30639)) op 2 juni 1942 aan de Gestapo zijn overgeleverd. Van Tey<strong>en</strong> is overled<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de ondervrag<strong>in</strong>g<strong>en</strong> door de Gestapo op 04-6-1942<strong>in</strong> Langwasser.
Reg<strong>en</strong>achtig. Aardappeljass<strong>en</strong>, thans 4 uur aan e<strong>en</strong> stuk. Wel vermoei<strong>en</strong>d. Afstempel<strong>in</strong>g burgerkled<strong>in</strong>gstukk<strong>en</strong> <strong>en</strong>mar<strong>in</strong>e-uniform<strong>en</strong> met “KGF” (onbruikbaar voor ontvlucht<strong>in</strong>g). Morg<strong>en</strong> gaan doktor<strong>en</strong> <strong>en</strong> ziek<strong>en</strong> weg, totaal 90man. Gelukkig, nu hoort Zus t<strong>en</strong>m<strong>in</strong>ste wat van mij.Donderdag 11-6-1942.Vertrek detachem<strong>en</strong>t. Aardappeljass<strong>en</strong>. To<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de reg<strong>en</strong>. Groot debat over erewoord. Doktor<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> verklar<strong>in</strong>gmoet<strong>en</strong> tek<strong>en</strong><strong>en</strong> gelijk aan de vroegere. M<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> zeer verdeeld. Aanvankelijk wilde niemand opnieuw tek<strong>en</strong><strong>en</strong>, alswij daardoor weer vrij kond<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>. Doch 3 wek<strong>en</strong> ontber<strong>in</strong>g<strong>en</strong> heeft de meerderheid al voldo<strong>en</strong>de murw gemaaktom ev<strong>en</strong>tueel wel te tek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Mijn besluit stond van het beg<strong>in</strong> af aan vast. Ik tek<strong>en</strong> niets meer. Uit zelfrespect <strong>en</strong>om de eer van het officierskorps. Ik voel mij achter het prikkeldraad pas weer vrij !(Latere toevoeg<strong>in</strong>g)Aangezi<strong>en</strong> wij omtr<strong>en</strong>t de <strong>in</strong>ternationale toestand uitsluit<strong>en</strong>d <strong>en</strong> e<strong>en</strong>zijdig werd<strong>en</strong> <strong>in</strong>gelicht door Duitse bronn<strong>en</strong>(OKW-bericht<strong>en</strong> over de luitspreker bij de <strong>in</strong>gang van het kamp <strong>en</strong> veelvuldige “Sondermeldung<strong>en</strong>”), gonsde het <strong>in</strong>het kamp steeds van de gerucht<strong>en</strong>. Dat werd later <strong>in</strong> Neu-Brand<strong>en</strong>burg veel beter, to<strong>en</strong> wij beschikt<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> grootaantal eig<strong>en</strong>, clandesti<strong>en</strong>e ontvangtoestell<strong>en</strong>.Lectuur hadd<strong>en</strong> we aanvankelijk helemaal niet. Ik had e<strong>en</strong> Bijbel <strong>en</strong> de Faust (I <strong>en</strong> II) meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> daar heb ik,<strong>en</strong> ander<strong>en</strong> veel g<strong>en</strong>oeg<strong>en</strong> aan beleefd.Het et<strong>en</strong> was <strong>in</strong> Langwasser zeer onvoldo<strong>en</strong>de, vooral voor jonger<strong>en</strong>. Ik was zelf zeer sober <strong>en</strong> heb nimmer erg<strong>en</strong>slast van gehad. Toch woog ik bij vertrek uit Langwasser ge<strong>en</strong> 100 pond meer.Vrijdag 12-6-1942.Reg<strong>en</strong>, later opklar<strong>en</strong>d. Aardappeljass<strong>en</strong>. Weer bad<strong>en</strong> 4 ). Gerucht: Engels<strong>en</strong> <strong>in</strong> Zuid-Italie geland.Erewoordkwestie waait stof op. M<strong>en</strong><strong>in</strong>g Raad van Opper- <strong>en</strong> Vlagofficier<strong>en</strong>, dat erewoord ev<strong>en</strong>tueel gegev<strong>en</strong> kanword<strong>en</strong>, zonder kr<strong>en</strong>k<strong>in</strong>g officierseed <strong>en</strong> <strong>in</strong> ’s lands belang. Och, och ! Kolonel Barabbas (Barbas Kgf. 30648)maakt er propaganda voor bij onze badploeg. Heeft ook ge<strong>en</strong> rugg<strong>en</strong>graat die Ds.Mr.Dr. Nog wel e<strong>en</strong>antirevolutionair !Zaterdag 13-6-1942.Mes <strong>en</strong> vork ontvang<strong>en</strong>. Enkele particuliere pakkett<strong>en</strong> uit Holland aangekom<strong>en</strong>. Er ligg<strong>en</strong> honderd<strong>en</strong> briev<strong>en</strong>, dochOKW moet eerst toestemm<strong>in</strong>g gev<strong>en</strong>.Zondag 14-6-1942.Koud <strong>en</strong> reg<strong>en</strong>achtig, Kerkdi<strong>en</strong>st, Bridgedrive <strong>in</strong> barak. Schaakcompetitie op eig<strong>en</strong> gemaakte spell<strong>en</strong>. Haal 11 ½ uit18.Maandag 15-6-1942.E<strong>in</strong>de eerste maand, of liever: beg<strong>in</strong> tweede. Koud, reg<strong>en</strong>achtig. Sokk<strong>en</strong> gestopt. Geschaakt. Zull<strong>en</strong> spoedig mog<strong>en</strong>schrijv<strong>en</strong>.D<strong>in</strong>sdag 16-6-1942.Koud, reg<strong>en</strong> <strong>en</strong> w<strong>in</strong>d. Mislukte ontlucht<strong>in</strong>gspog<strong>in</strong>g van (Hollandse) bijkok <strong>in</strong> gereedschapsbak auto.Wo<strong>en</strong>sdag 17-6-1942.Weer iets beter. Gerucht: 15 juli naar huis. Hu ! Hevig debat over erewoord. De <strong>en</strong>kel<strong>en</strong>, die <strong>in</strong>derdaad niet zull<strong>en</strong>tek<strong>en</strong><strong>en</strong>, zwijg<strong>en</strong>. Ge<strong>en</strong> brief van huis.Donderdag 18-6-1942.Beter weer. Schone handdoek. G<strong>en</strong>eraal N.Th. Carst<strong>en</strong>s (Kgf 32039), Majoor J.N. Breunisse (Kgf 32038) <strong>en</strong>Kapite<strong>in</strong> B.R.P.F. Hasselman (Kgf 32037) zoud<strong>en</strong> erewoord hebb<strong>en</strong> teruggegev<strong>en</strong> <strong>en</strong> zich ook <strong>in</strong>krijgsgevang<strong>en</strong>schap hebb<strong>en</strong> begev<strong>en</strong>. Kom<strong>en</strong> ze bij ons 5 ) ? Moeilijk geval voor de “tek<strong>en</strong>aars”. Of ook niet: zijtek<strong>en</strong><strong>en</strong> toch.Vrijdag 19-6-1942.Brief van zus van 31 mei. Hoera ! Goed nieuws. Mag gedur<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> kwartier lez<strong>en</strong> <strong>en</strong> de brief daarna teruggev<strong>en</strong>.Mooi weer dus was. Morg<strong>en</strong> brief naar huis schrijv<strong>en</strong>.Zaterdag 20-6-1942.4 Volg<strong>en</strong>s dagboek Higly was het de eerste keer dat gebruik gemaakt kon word<strong>en</strong> van de douche-<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g met warm water.5 Carst<strong>en</strong>s, Breunesse <strong>en</strong> Hasselman behoord<strong>en</strong> tot de groep die op 2-7-1942 <strong>in</strong> D<strong>en</strong> Haag gevang<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.
- Page 7 and 8: Jonkers, JanKgf. 30530, Stanislau k
- Page 9 and 10: Sutherland, J.G. Kgf. 31752, Stanis
- Page 11: nog geen brood. Onze eigen mensen h
- Page 15 and 16: Vrijdag 03-7-1942.Kaart van Jaapje
- Page 17: Huwelijksfoto van 28-7-1925 van M.P
- Page 20 and 21: Van Paczkow naar Auschitz03-8-1942:
- Page 22 and 23: Blok II is dus afzonderlijk van Blo
- Page 24: Brief van Zus 25-7-1942 en van Tine
- Page 27 and 28: ’s Nachts om 02.00 luchtalarm ! K
- Page 29 and 30: (latere toevoeging) Overdenking.Sch
- Page 31 and 32: (weinig). De aardappelen van gister
- Page 33 and 34: Maandag 2-11-1942.Goed weer. Aanvan
- Page 35 and 36: Eén maaltijd. Om 12.00 eigen bruin
- Page 37 and 38: met muziek ziet men hier en daar ee
- Page 39 and 40: Kapitein B.F.G. de Hosson (Kgf. 300
- Page 41 and 42: Twee van de vier lampen weggehaald.
- Page 43 and 44: Donderdag 11-2-1943.Betrokken. Geen
- Page 45 and 46: Woensdag 24-2-1943.Betrokken. Straf
- Page 47 and 48: ondgezworven, contact hadden gehad
- Page 49 and 50: Zelfde weer. Boekhoudles. Lemberger
- Page 51 and 52: Betrokken, later regen. Druk corvé
- Page 53 and 54: Schillerslied.Ik schil aan een pil
- Page 55 and 56: Donderdag 3-6-1943.Hemelvaartsdag.
- Page 57 and 58: Dinsdag 22-6-1943.Langste dag. Mooi
- Page 59 and 60: Maandag 12-7-1943.Opklarend. Vannac
- Page 61 and 62: tegengesproken, bevestigd, enz. In
- Page 63 and 64:
ontluisd, ondanks stemmenverhouding
- Page 65 and 66:
overvloedig nuttigen van tomaten. M
- Page 67 and 68:
Waarheen gaar de mensheid als gehee
- Page 69 and 70:
Zelfde weer. Pakje nummer 53: koek,
- Page 71 and 72:
Zelfde mistige weer. Muis nummer 13
- Page 73 and 74:
Zelfde weer. Brief van Zus van 1-11
- Page 75 and 76:
Zaterdag 11-12-1943.Twee briefkaart
- Page 77 and 78:
Natte boel. Pakje nummer 70 van 20-
- Page 79 and 80:
Spreek Klaas (Tielrooy) en Langenha
- Page 81 and 82:
Goed weer. Later regen. Middag: rap
- Page 83 and 84:
Kapitein A.P. Berlijn (Kgf. 2954) o
- Page 85 and 86:
Traktaties bij de koffie van de jar
- Page 87 and 88:
Maandag 20-3-1944.Somber, fijne jac
- Page 89 and 90:
Zaterdag 8-4-1944.Zelfde weer, zach
- Page 91 and 92:
Koude, harde wind. Briefkaart van Z
- Page 93 and 94:
Prachtig weer, Appelen in bloei. Ke
- Page 95 and 96:
Wisselende bewolking. Regen. Tijden
- Page 97 and 98:
Schitterende morgen. Slecht geslape
- Page 99 and 100:
Zondag 30-7-1944.Goed weer. Kerk. M
- Page 101 and 102:
Pracht weer. Kaart van Maarten van
- Page 103 and 104:
Dinsdag 19-9-1944.Zelfde weer. Plaa
- Page 105 and 106:
Maandag 16-10-1944.Opklarend. Wande
- Page 107 and 108:
Dinsdag 14-11-1944.Nachtvorst. Onze
- Page 109 and 110:
Woensdag 13-12-1944.Slik. Plaatjesa
- Page 111 and 112:
Sneeuw en ijzel. Wandel. Middag: st
- Page 113 and 114:
Donderdag 8-2-1945.Zon. Wandel. Mid
- Page 115 and 116:
Zaterdag 3-3-1945.Zon. Sneeuwjacht.
- Page 117 and 118:
Slechte nacht. Vang negen wandluize
- Page 119 and 120:
In vroege morgen hevig trommelvuur
- Page 121 and 122:
De “torpedo Versuchsanstalt” op
- Page 123 and 124:
Uitslag 7-2. Kamp commandant krijgt
- Page 125:
De Hinterste MühleMaandag 21-5-194
- Page 128:
Onze truck is een braaf oud beestje
Change language