W<strong>in</strong>derig. Wat bewolkt. Naar bos bij Pantzerkazerne. Rampaas<strong>en</strong> verband maeriaal uit Duitse Verb<strong>in</strong>dplaatsafdel<strong>in</strong>g. Alles ligt <strong>in</strong> het bos verspreid. Middag: sp<strong>in</strong>azie met vlees. Weer naar de pantzerkazerne. Bezoek aanregelem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> afdel<strong>in</strong>g. Alles overhoop. Nem<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele d<strong>in</strong>g<strong>en</strong> mee. Avond: gebakk<strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong> (aardappel<strong>en</strong>gevond<strong>en</strong> <strong>in</strong> het bos). G<strong>en</strong>eraal W<strong>in</strong>kelman <strong>en</strong> G<strong>en</strong>eraal van Voorst tot Voorst <strong>in</strong> Nederland aangekom<strong>en</strong>.Wandel<strong>in</strong>g door bos bij spoorbaan. Ste<strong>en</strong> met opschrift: “Der könig des Jahrhunderts”. Wim Schotan door Rusberoofd van zijn horloge. Ge<strong>en</strong> licht.D<strong>in</strong>sdag 15-5-1945.Kouder. Overjas weer. Drie jaar van huis ! Verhoor van Duits-Hollandse vrouw. Lees vN Capt. A.C. Pollard: “ThePhantom Plane”. Middag: Amerikaanse stamppot, Verder onderzoek naar Duitse juffrouw <strong>en</strong> jonge man uit LagerOrtsw<strong>in</strong>e.Van 19.00 tot 21.00 wandel<strong>in</strong>g langs de spoorbaan “h<strong>in</strong>ter der Mühle”, pantzergracht, kerkhof. Batterij-opstell<strong>in</strong>g<strong>en</strong>van de Duitsers MW van 8 <strong>en</strong> veld 8.8. Lijk van Duitse vrouw <strong>in</strong> bosrand. Ontzett<strong>en</strong>de stank. Loper er <strong>in</strong> e<strong>en</strong> boogomhe<strong>en</strong>. Als contrast z<strong>in</strong>g<strong>en</strong>d meisje 50 meter verder, die ser<strong>in</strong>g<strong>en</strong> plukt <strong>in</strong> e<strong>en</strong> tu<strong>in</strong>. In park scharrelpartijtjesRussische militair<strong>en</strong>, E<strong>en</strong> met drie meisjes. Via Oostrand Neu-Brand<strong>en</strong>burg langs het vliegveld. Kerkhof metEhr<strong>en</strong>friedhof. Slachtoffers van bombardem<strong>en</strong>t van 24-8-1944. Unbekannter Flieger. Door boss<strong>en</strong> terug. Inkampstraat aankomst van veel vrouwvolk. Alles komt hier op aan.Wo<strong>en</strong>sdag 16-5-1945.Pracht weer. Koel. Naar pantzerkazerne. Nieuwe vondst<strong>en</strong>. Middag: hachee met pruim<strong>en</strong>. Wandel<strong>in</strong>g naar het meer.Rust<strong>en</strong> aan weg Neu-Brand<strong>en</strong>burg. Transport van Duitse krijgsgevang<strong>en</strong><strong>en</strong> onder bewak<strong>in</strong>g van Tartar<strong>en</strong> te paardtrekt voorbij. Eerst wij, nu zij. Naar uitkijktor<strong>en</strong>. Beter weer, Avondwandel<strong>in</strong>g naar Königshöhe e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>goed.Door Russ<strong>en</strong> alles kapotgeslag<strong>en</strong> <strong>en</strong> overhoop gehaald, Schot<strong>en</strong> door olieverfschilderij. Bewoners k<strong>en</strong>nelijk op hetlaatste mom<strong>en</strong>t gevlucht, of weggesleept ? Langs omweg naar huis. Drie dode paard<strong>en</strong>.Donderdag 17-5-1945.Pracht weer. Engelse hoofdofficier als contact officier aangekom<strong>en</strong>. Naar huis door de lucht ? Met Jonkers meidoorn<strong>en</strong> lelietjes van dal<strong>en</strong> gehaald voor het hok. Middag: hachee met erwt<strong>en</strong>. Naar pantzerkazerne. Aldaar vertrek van deAmerikaanse <strong>en</strong> Engelse soldat<strong>en</strong> <strong>in</strong> Russische vrachtauto’s. Veel gewuif. Contact officier verdwijnt morg<strong>en</strong> metlaatste groep. Zal onze belang<strong>en</strong> bepleit<strong>en</strong>. Rotzooi !Kapite<strong>in</strong> Paul (Haagse politie) moet horloge afstaan aan Russische vlieger. Had voor ons gevocht<strong>en</strong>, had zelf ge<strong>en</strong>horloge, billijk dat hij dat van Paul kreeg. Teg<strong>en</strong> dergelijke logica is niets te zegg<strong>en</strong>, vooral niet als de andere partije<strong>en</strong> pistool heeft. Lichte reg<strong>en</strong>. Voetbalwedstrijd Holland teg<strong>en</strong> België (3-0). Zandstorm. Later mooie avond. ’sNachts onweer. Zware reg<strong>en</strong>. Franse contactcommissie gekom<strong>en</strong>.Vrijdag 18-5-1945.Goed weer. Koeler. Naar bureau van majoor Van der Kroon. Onderzoek. Vandaag vertrek van 1350 Frans<strong>en</strong>. Er zijner e<strong>en</strong> 7 á 8000 ! Middag: snert. Voortzett<strong>in</strong>g onderzoek. Vertrek groep Frans<strong>en</strong> <strong>in</strong> 24 auto’s. Wij mog<strong>en</strong> thansgehele dag niet meer uit blijv<strong>en</strong> <strong>in</strong> verband met mogelijk vertrek. Gerucht: per vrachtauto naar Lübeck of Rostock<strong>en</strong> per boot naar Holland. Avondwandel<strong>in</strong>g met Schlamilch. Ontvang ½ Amerikaans pakket.Zaterdag 19-5-1945.Mooi weer. Van 9.00 tot 13.30 patrouille met Max Timmer, Rode <strong>en</strong> Rood-wit blauwe armband. Controle van de<strong>in</strong>gang Neu-Brand<strong>en</strong>burg (niemand mag de stad <strong>in</strong>). Ligg<strong>en</strong> <strong>in</strong> het gras bij kle<strong>in</strong> vliegveld. Gesprek met Russischevliegersergeant (paar woord<strong>en</strong> Duits). Laat ons portretjes zi<strong>en</strong> van diverse meisjes. Heeft 2 horloges, die allebeistilstaan.. Verget<strong>en</strong> op te w<strong>in</strong>d<strong>en</strong> ? Lat<strong>en</strong> onze horloges niet zi<strong>en</strong>. 1500 Duitse krijgsgevang<strong>en</strong><strong>en</strong> trekk<strong>en</strong> voorbij.Op vliegveld verscheid<strong>en</strong>e kle<strong>in</strong>e Russische toestell<strong>en</strong>. Officieel: ons kamp moet op last G<strong>en</strong>eraal Rokosowsky,b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> 14 dag<strong>en</strong> ontruimd zijn. 100 auto’s zijn beschikbaar. Russ<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> voor: per tre<strong>in</strong> naar Berlijn (de lijn isvrij. Eerste lokaaltre<strong>in</strong> kwam al langs. Later nog e<strong>en</strong> grotere tre<strong>in</strong>).Zondag 20-5-1945.Koude nacht. Mooi weer. Kerk. E<strong>en</strong> vrouw <strong>in</strong> de kerk. M<strong>in</strong> of meer afscheidsrede Ds Vaandrager. Verjaardagsvisitebij Schlamilch. Middag: gort met Duitse vis. Wandel<strong>in</strong>g naar bos met Rooseboom <strong>en</strong> Mr. Wierda (NVV-man). ’sAvonds met Schlamilch naar H<strong>in</strong>terste Mühle <strong>en</strong> langs de pantzerkazerne terug. Ontdekk<strong>en</strong> bascule achter kazerne.Ik weeg naar schatt<strong>in</strong>g (schoon aan de haak) 134 pond. In Stanislau was dat ev<strong>en</strong> 100. Vertrek vermoedelijk over 1of 2 dag<strong>en</strong> per auto.
De H<strong>in</strong>terste MühleMaandag 21-5-1945.Algeme<strong>en</strong> gepak. Beperkt bagage tot het uiterste. Lees van Mosley: “Thunder on the left”. Om 17.00 plechtigheidop kerkhof (6 officier<strong>en</strong> <strong>en</strong> 2 soldat<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> daar van ons). Mann<strong>en</strong>koor. Defilé langs de grav<strong>en</strong>. Ieder houdt halt <strong>en</strong>salueert. Bericht<strong>en</strong>di<strong>en</strong>st geë<strong>in</strong>digd. Voortaan twee maal per dag radio. Avondwandel<strong>in</strong>g met Schlamilch.D<strong>in</strong>sdag 22-5-1945.Reg<strong>en</strong>. Onderzoek. Middag: Amerikaanse stamppot. Onderzoek. Om 20.30 avondwijd<strong>in</strong>g. Afscheid van depredikant<strong>en</strong>. Vertrek nadert ! Bekerwedstrijd Cadett<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> Officier<strong>en</strong> (3-1). Gaan we over twee dag<strong>en</strong> weg ?Wo<strong>en</strong>sdag 23-5-1945.Droog, doch somber. Onderzoek. Verdere afvoer van Belg<strong>en</strong>. Middag: witte bon<strong>en</strong>soep. Wandel met Milders, naarpantzerkazerne. Transport 500 Frans<strong>en</strong> <strong>in</strong> 34 auto’s. In ons kamp dans<strong>en</strong> de jongelui met de meisjes. Muziek van deHoneymoon Ser<strong>en</strong>aders. Voor ons vertrek naar huis moet<strong>en</strong> orders uit Schwer<strong>in</strong> kom<strong>en</strong>.Donderdag 24-5-1945.Reg<strong>en</strong>. Onderzoek (2 Hollandse meisjes met 1 Duits k<strong>in</strong>d). Middag: pap. Met Schlamilch maak ik ’s avonds e<strong>en</strong>wandel<strong>in</strong>g buit<strong>en</strong> het kamp. E<strong>en</strong> paar Cadett<strong>en</strong> die we teg<strong>en</strong>kom<strong>en</strong> waarschuw<strong>en</strong> ons dat er e<strong>en</strong> Russisch transportcolonne is aangekom<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat onze barak om 20.00 moet vertrekk<strong>en</strong>, Dat is het al bijna, dus wij op e<strong>en</strong> holletje naarhet kamp. Alles is al bezig e<strong>en</strong> plaatsje te zoek<strong>en</strong> op de trucks <strong>en</strong> wij moet<strong>en</strong> nog helemaal omlop<strong>en</strong>. In de barakaangekom<strong>en</strong>, waar allerlei vagebond<strong>en</strong> al bezig zijn rond te strun<strong>en</strong> <strong>in</strong> de verlat<strong>en</strong> hokk<strong>en</strong>, grijp<strong>en</strong> wij degereedstaande bagae. Veel moet<strong>en</strong> we achterlat<strong>en</strong> onder andere mijn mooie oorlogskaart. Op e<strong>en</strong> draf naar de auto’sop het achterterre<strong>in</strong>. Daar is m<strong>en</strong> gelukkig nog niet klaar. De meest<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> barst<strong>en</strong>d veel bagage <strong>en</strong> er isnauwelijks plaats voor de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zelf. Bij de gratie krijg ik nog erg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> plaats dank zij mijn bescheid<strong>en</strong> kofferte<strong>en</strong> 2 doz<strong>en</strong>.Op weg naar huis !!!Om 20.30 rijd<strong>en</strong> we af onder veel gejuich, ook van de Hollandse vrouw<strong>en</strong>. 12 man per 1,5 tons wag<strong>en</strong>. Langs Neu-Brand<strong>en</strong>burg, dat b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de oude mur<strong>en</strong> de aanblik van e<strong>en</strong> grote ruïne geeft. E<strong>en</strong> oud Gotisch stadje werd b<strong>in</strong>n<strong>en</strong><strong>en</strong>kele m<strong>in</strong>ut<strong>en</strong> verwoest. Volkom<strong>en</strong> onnodig. We passer<strong>en</strong> het geheel verwoest Malchow. Vele spor<strong>en</strong> van de strijdonderweg. De route gaat langs mer<strong>en</strong> <strong>en</strong> boss<strong>en</strong>. Mooie streek. De weg<strong>en</strong> zijn over het algeme<strong>en</strong> slecht. Teg<strong>en</strong>middernacht kom<strong>en</strong> we aan te Pivitz, dicht bij de demarcatielijn.Vrijdag 25-5-1945.Op e<strong>en</strong> donkere weg, <strong>in</strong> e<strong>en</strong> motreg<strong>en</strong>, word<strong>en</strong> we uitgelad<strong>en</strong>. We moet<strong>en</strong> zelf maar zi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> onderdak te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>.Dat do<strong>en</strong> we dan ook. We kwartier<strong>en</strong> ons <strong>in</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> villa vlakbij. E<strong>en</strong> Russische majoor heeft daar ook al onderdakgevond<strong>en</strong>, blijkbaar met e<strong>en</strong> dame. We respecter<strong>en</strong> het slaapvertrek (hij noch zijn bedg<strong>en</strong>oot zijn aanwezig). Ennestel<strong>en</strong> ons <strong>in</strong> stoel<strong>en</strong> of vlij<strong>en</strong> ons op de grond. Diep <strong>in</strong> de nacht word<strong>en</strong> we opgeschrikt door de woed<strong>en</strong>de stemvan de Majoor, die hevig verstoord is over onze vrijpostigheid. We verstaan er ge<strong>en</strong> woord van. Iemand die e<strong>en</strong> paarwoord<strong>en</strong> Russisch k<strong>en</strong>t, maakt hem duidelijk, dat ons gezegd is ons zelf maar <strong>in</strong> te kwartier<strong>en</strong>. T<strong>en</strong>slotte wordtmodus viv<strong>en</strong>di bewerkstelligd. We moet<strong>en</strong> ons beperk<strong>en</strong> tot bepaalde vertrekk<strong>en</strong> <strong>en</strong> de rust keert weer, Het feit datwe <strong>en</strong>kele ziek<strong>en</strong> bij ons hebb<strong>en</strong> , gaf mogelijk de doorslag, Anders war<strong>en</strong> we op straat gezet.Zodra de morg<strong>en</strong> aanbreekt ga ik naar buit<strong>en</strong>. Aan de oever van het water zie ik <strong>in</strong> e<strong>en</strong> grote t<strong>en</strong>t iets van e<strong>en</strong>ocht<strong>en</strong>d-et<strong>en</strong>tje. Het blijkt soep. Hoewel niet veel soeps, slaan we het toch maar naar b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>. Het is <strong>in</strong> elk gevalwarm. Het vraagstuk is hoe we de tijd tot 16.00, als de Engels<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>, zoek br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. We verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> hetstadje <strong>en</strong> aangezi<strong>en</strong> het droog is, wandel<strong>en</strong> we ook wat <strong>in</strong> de buurt. Vlak bij onze uitlaadplaats is e<strong>en</strong> verzamelplaatsvan oorlogsbuit., Later zull<strong>en</strong> we nog meer van dat soort zi<strong>en</strong>.
- Page 7 and 8:
Jonkers, JanKgf. 30530, Stanislau k
- Page 9 and 10:
Sutherland, J.G. Kgf. 31752, Stanis
- Page 11 and 12:
nog geen brood. Onze eigen mensen h
- Page 13 and 14:
Regenachtig. Aardappeljassen, thans
- Page 15 and 16:
Vrijdag 03-7-1942.Kaart van Jaapje
- Page 17:
Huwelijksfoto van 28-7-1925 van M.P
- Page 20 and 21:
Van Paczkow naar Auschitz03-8-1942:
- Page 22 and 23:
Blok II is dus afzonderlijk van Blo
- Page 24:
Brief van Zus 25-7-1942 en van Tine
- Page 27 and 28:
’s Nachts om 02.00 luchtalarm ! K
- Page 29 and 30:
(latere toevoeging) Overdenking.Sch
- Page 31 and 32:
(weinig). De aardappelen van gister
- Page 33 and 34:
Maandag 2-11-1942.Goed weer. Aanvan
- Page 35 and 36:
Eén maaltijd. Om 12.00 eigen bruin
- Page 37 and 38:
met muziek ziet men hier en daar ee
- Page 39 and 40:
Kapitein B.F.G. de Hosson (Kgf. 300
- Page 41 and 42:
Twee van de vier lampen weggehaald.
- Page 43 and 44:
Donderdag 11-2-1943.Betrokken. Geen
- Page 45 and 46:
Woensdag 24-2-1943.Betrokken. Straf
- Page 47 and 48:
ondgezworven, contact hadden gehad
- Page 49 and 50:
Zelfde weer. Boekhoudles. Lemberger
- Page 51 and 52:
Betrokken, later regen. Druk corvé
- Page 53 and 54:
Schillerslied.Ik schil aan een pil
- Page 55 and 56:
Donderdag 3-6-1943.Hemelvaartsdag.
- Page 57 and 58:
Dinsdag 22-6-1943.Langste dag. Mooi
- Page 59 and 60:
Maandag 12-7-1943.Opklarend. Vannac
- Page 61 and 62:
tegengesproken, bevestigd, enz. In
- Page 63 and 64:
ontluisd, ondanks stemmenverhouding
- Page 65 and 66:
overvloedig nuttigen van tomaten. M
- Page 67 and 68:
Waarheen gaar de mensheid als gehee
- Page 69 and 70:
Zelfde weer. Pakje nummer 53: koek,
- Page 71 and 72:
Zelfde mistige weer. Muis nummer 13
- Page 73 and 74: Zelfde weer. Brief van Zus van 1-11
- Page 75 and 76: Zaterdag 11-12-1943.Twee briefkaart
- Page 77 and 78: Natte boel. Pakje nummer 70 van 20-
- Page 79 and 80: Spreek Klaas (Tielrooy) en Langenha
- Page 81 and 82: Goed weer. Later regen. Middag: rap
- Page 83 and 84: Kapitein A.P. Berlijn (Kgf. 2954) o
- Page 85 and 86: Traktaties bij de koffie van de jar
- Page 87 and 88: Maandag 20-3-1944.Somber, fijne jac
- Page 89 and 90: Zaterdag 8-4-1944.Zelfde weer, zach
- Page 91 and 92: Koude, harde wind. Briefkaart van Z
- Page 93 and 94: Prachtig weer, Appelen in bloei. Ke
- Page 95 and 96: Wisselende bewolking. Regen. Tijden
- Page 97 and 98: Schitterende morgen. Slecht geslape
- Page 99 and 100: Zondag 30-7-1944.Goed weer. Kerk. M
- Page 101 and 102: Pracht weer. Kaart van Maarten van
- Page 103 and 104: Dinsdag 19-9-1944.Zelfde weer. Plaa
- Page 105 and 106: Maandag 16-10-1944.Opklarend. Wande
- Page 107 and 108: Dinsdag 14-11-1944.Nachtvorst. Onze
- Page 109 and 110: Woensdag 13-12-1944.Slik. Plaatjesa
- Page 111 and 112: Sneeuw en ijzel. Wandel. Middag: st
- Page 113 and 114: Donderdag 8-2-1945.Zon. Wandel. Mid
- Page 115 and 116: Zaterdag 3-3-1945.Zon. Sneeuwjacht.
- Page 117 and 118: Slechte nacht. Vang negen wandluize
- Page 119 and 120: In vroege morgen hevig trommelvuur
- Page 121 and 122: De “torpedo Versuchsanstalt” op
- Page 123: Uitslag 7-2. Kamp commandant krijgt
- Page 128: Onze truck is een braaf oud beestje