Jaargang 109, nummer 2, april 2008 - Theosofische Vereniging in ...

W i e w a s . . .door geen uiterlijke verschillenlaten verdeelen”.Als lid van de Rotary hieldCochius zich aan hun guldenwet: “Alle dingen dan, die gijwilt dat u de menschen zoudendoen, doet gij hun ook alzoo”.In al deze bewegingenvonden kunstenaars en ondernemershet gedachtegoeddat hen aantrok. Onderhen waren de theosofen: DeBazel, Lauweriks, de Zwollo’s,Piet Mondriaan en deondernemers Van Dissel, ende gebroeders Van derLeeuw van de Van Nellefabriek.Zij maakten deel uitvan een richtinggevendeelite.In 1920 schreef Cochius inhet blad Regeneratie: “In eenwereld waar in broederschapwordt geleefd, moeten de tegenstellingendie nu bestaanop den duur wegvallen. Daar isgeen armoe mogelijk, daar isdictatuur van aristocratie ofvan proletariaat onmogelijk,daar verdwijnt de klassenstrijd,omdat zowel werkgever alswerknemer iets zullen opofferenom tot elkaar te komenomdat zij op’t broederschapsstandpuntstaande samen willenwerken om het socialevraagstuk op te lossen”.De idealen van Cochiuswaren moeilijk te verwezenlijkenzeker in de financiëlecrisis van de jaren dertigmaar in 1937 stelde hij dat ereen culturele kern was gegroeidvan mensen die zichvoor schoonheid interesseerden.Dat de ethische idealenvan Cochius een hoge prijshadden blijkt uit zijn biografie.Hij werd geboren in 1874als Petrus Marinus (Marijn)Cochius, als zoon van deburgemeester van Rijswijk.Via familierelaties kwam hijin 1895 terecht bij de glasfabriekLeerdam als procuratiehouder.Vijfjaar later werdhij adjunct-directeur. In 1907trouwde hij met de musicienneHarriet Selleger, dedochter van de theosoofE.L. Selleger. Prof. Ir. E.L.Selleger was voorzitter vande Nederlandse afdeling vande Theosofische Verenigingin 1945 en 1946. Vanaf 1912voerde Cochius de directievan de glasfabriek samenmet J.H.O. Bunge. MaarBunge vertrok vijf jaar later.Hij gaf aan niet te kunnensamenwerken met Cochiusmet wie hij totaal van meningverschilde. Ook vondhij dat Cochius het financiëlebeleid te veel onder zichhield. Meer conflicten volgden,van financiële maarvooral ook van ideologischeaard. In 1924 was de Raadvan Commissarissen van deglasfabriek Leerdam het nietmeer eens met het durekunstbeleid van Cochius. Erzou goedkoper geproduceerdkunnen worden.Cochius zelf zou te veel gelduitgeven en er was sprakevan: “een veelvuldige enzeer gewraakte afwezigheidzoowel voor zakenreizen alsvoor particuliere uitstapjes”.In 1927 ontstonden er weermoeilijkheden over het functionerenvan Cochius die zichte veel zou bezig houden metandere aangelegenheden dandie van de fabriek. De meningwas dat iemand in zijnvrije tijd moet kunnen doenwat hij wil, maar de belangendie Cochius privé behartigdeweken af van de norm en datgaf kritiek. Men zei dat defabriek het hoofdkwartiervan de Theosofische Verenigingwas en dat de zaken inde tweede plaats kwamen.Cochius zelf zag geen conflicttussen zijn directeursfunctieen zijn particuliere functies.Maar de spanning liep op. Inhet begin van 1930 drongenenkele aandeelhouders aanop klaarheid in allerlei problemen.Een van de opmerkingenwas:“geen enkele zaakkan geleid worden alleen uitideële overwegingen. Philantropieis uit den booze”.De bank van de fabriekging zich er mee bemoeienen eiste het aftreden vanCochius, een onderzoek naarde fabriek, het afschrijvenvan de aandelen en het aftredenvan enkele commissarissen.Met deze ‘kapitalistischeterreur’ ging de fabriek nietakkoord. Maar de eis van hetontslag van Cochius bleefovereind, alhoewel men erkendedat hij de kunstnijverheidhad gecreëerd en dat erop dat gebied niemand instaat was hem te vervangen.Daarnaast werd aangegevendat veel arbeiders hem erghoog achtten en hem niet zoTheosofia 109/2 april 2008 81