Nationale Drug Monitor; jaarbericht 2009 - Trimbos-instituut

cannabis, zal onderrapportage van drugsgebruik in Nederland minder voorkomendan in landen met een repressief beleid waar wettelijke en/of sociale sancties staanop het gebruik van drugs. Toch suggereert het Nationaal Prevalentie OnderzoekMiddelengebruik (NPO) 2005 naar het middelengebruik in de algemene bevolkingdat ook in Nederland illegaal drugsgebruik blijkbaar een gevoelig onderwerp is(Rodenburg et al., 2007). Van belang is verder de mate waarin de aangezochte‘respondenten’ daadwerkelijk aan de peiling meedoen. Dat kan uiteenlopen vanminder dan 50 tot bijna 100 procent. Een lage ‘respons’ doet twijfelen aan debetrouwbaarheid van de bevindingen.Trends in de prevalentie van middelengebruik zijn vaak lastig te duiden vanwegede tal van op elkaar inwerkende factoren die hier op van invloed kunnen zijn.Voorbeelden van zulke factoren zijn nationaal en internationaal beleid; effectieveinterventies; productie, beschikbaarheid en toegankelijkheid van drugs en anderemiddelen; economische factoren (zoals inkomen); waargenomen risico’s van gebruik;de sociale omgeving; en cultuur, leefstijl en modes, en de rol die het middelengebruikhierbij speelt.Problematisch middelengebruikEr is geen algemeen geldende definitie van ‘problematisch gebruik’. Het EMCDDAhanteert voor problematisch drugsgebruik de volgende definitie: “injecterend drugsgebruikof langdurig/regelmatig gebruik van opiaten, cocaïne en/of amfetamines”.Dit is een brede definitie waarin ook harddrugsgebruikers die bijvoorbeeld methadonontvangen en sociaal goed functioneren worden meegerekend. In Nederland wordenop lokaal en nationaal niveau uiteenlopende definities gebruikt en vergelijkingenmoeten derhalve met grote voorzichtigheid worden gemaakt. Voor andere middelen,zoals cannabis en alcohol, worden vaak de criteria van misbruik en afhankelijkheidvolgens internationale classificatiesystemen gebruikt, zoals de DSM of ICD.In onderzoek naar middelengebruik in de algemene bevolking worden respondentendoorgaans geselecteerd op basis een willekeurige steekproef uit het bevolkingsregister.Gemarginaliseerde groepen, zoals chronische harddrugsgebruikers, diegeregeld in instellingen verblijven of geen vast woonadres hebben, zijn dus sterkondervertegenwoordigd in dit type onderzoek. Voor het schatten van de omvangvan de groep probleemgebruikers van harddrugs zijn daarom tal van speciale techniekenontwikkeld. Voorbeelden zijn de capture-recapture methode en de ‘multiplier’methode. Deze methoden zijn er op gebaseerd dat een deel van de drugsgebruikers inhet vizier is van de hulpverlening en/of de politie en als zodanig zijn geregistreerd. Eenander deel komt niet in contact met deze registrerende instellingen, de zogenaamde‘verborgen populatie. Dit deel kan worden bijgeschat met bepaalde statistischetechnieken om tot een totaalschatting van de groep probleemgebruikers te komen.Bedacht moet worden dat dergelijke prevalentie schattingen doorgaans een behoorlijkefoutenmarge kennen en weinig nauwkeurig zijn.1 Inleiding29