10 magazine Leef!

De overblijfselen uit de oorlog
zijn op veel plaatsen in Noordwijk
nog her en der zichtbaar in de
noord duinen. En met een beetje
fantasie kun je de contouren
van het oude zwembad direct
links in duin nog zien. Heel wat
schooljeugd heeft hier leren
zwemmen. Maar het meest tot
de verbeelding spreken toch de
gangen en bunkers grotendeels
onder het duin begraven. In 2004
werd het idee geboren om deze
uit te graven en weer begaanbaar
te maken voor bezoekers. Dat
was de start van het Atlantikwal
museum in Noordwijk.
Siem van der Ploeg:
TEKST THOMAS STEENVOORDEN
BEELD BURO BINNEN
44
Elke zaterdag zijn de vrijwilligers aan
het werk in de bunkers en gangen van
de overblijfselen uit de oorlog. Siem
van de Ploeg (1942) is één van hen en
helpt sinds 2007 mee om de gangen
en bunkers weer begaanbaar te maken.
We maken een wandeling door
de noordelijke gangen die wel geheel
zijn uitgegraven maar nog niet open
zijn voor publiek. Een grote stalen
deur geeft toegang tot een smalle
gang met ronde gewelven. Je kan er
makkelijk staan en op de grond liggen
planken waar je op kunt lopen. Siem:
‘Ik was nieuwsgierig hoe het er uit zou
zien en liep zelf mee met een rondleiding.
Zie ik opeens mijn naam staan
op de muur, waarop de gids zegt “nu
moet je zelf ook meehelpen” en zo
begon het bij mij. Sindsdien ben ik
niet meer weggegaan.’
Na honderd meter stoppen we en wijst
Siem naar het betonnen plafond. ‘Hier
was alles ingestort en lag alles vol met
zand. Dat hebben we allemaal met de
hand moeten wegscheppen. Deels in
zandzakken en daarna met kruiwagens.
Op deze gang lagen stalen roosters
maar daar was weinig meer van
over. Die hebben wij vervangen door
betonnen delen met daarop zand.’
‘In mijn jeugd gingen we na school
altijd naar de bunkers. Met een kaarsje
en later een zaklampje was het enorm
spannend om hier in te gaan. Alles
was toen nog open, je kon er zo in. Dat
mocht natuurlijk niet maar niemand
ging ons achterna, wij wisten natuurlijk
precies de weg en het was aardedonker.
Geen politie die zich hier aan
waagde.’ lacht Siem.
Halverwege het gangenstelsel ligt de
tweede geschutsbunker welke grotendeels
is vrijgemaakt van zand en puin.
Zandzakken barricaderen de geschutsopening.
Trots poseert Siem
hier voor de foto. ‘Die zakken zorgen
ervoor dat het duinzand niet meer
naar binnen kan komen. Dagen zijn
we bezig geweest om zandzakken te
vullen en af te voeren. Eerst op je knieen,
maar nu kun je staan.’ Ook hier
waan je je in het verleden en probeer
je je voor te stellen hoe het ooit is geweest
om dit te bouwen maar ook om
in te leven. Het maakt een imposante
indruk, zelfs een beetje beangstigend.
‘Of ik wel eens bang ben? Nee, waarom?
Ik ken alles op mijn duimpje en
kan blindelings de weg vinden’, zegt
Siem. Gelukkig hebben we een goede
gids bij ons.
We lopen verder stoppen in een enorme
ruimte welke vroeger werd gebruikt
om de munitie aan te voeren.
Een imposante hal waar de sfeer uit de
oorlog nog duidelijk voelbaar is. Siem:
‘Hier reden de vrachtwagen naar binnen
en kon men naar de munitiebunkers.
Het dak zat er toen niet op, dat
was open en bedekt met camouflage
netten. Direct na de oorlog werden de
bunkers gebruikt door een champignon
kweker. Hij heeft veel verbouwd
om alles af te kunnen sluiten zodat er
een constante temperatuur is van
rond de twaalf graden. Nu nog.
Terug in de ontvangstruimte lopen we
langs oude foto’s die ons herinneren
aan hoe het was in oorlogstijd. Het kan
geen toeval zijn dat Siem begin jaren
vijftig als schooljongen speelde in
deze bunkers en ruim zestig jaar later
als vrijwilliger actief is. Uiteraard doet
Siem dat niet alleen, drukt hij ons op
het hart, maar samen met vele anderen
mogen ze trots zijn op datgene
wat er de afgelopen jaren is bereikt.
Het museum is recent in zijn geheel
verhuisd naar het bunkercomplex in
de duinen. Een bezoek is zeker aan te
bevelen, al is het allen al om de nieuwe
uitkijkpost te bekijken.