Buiten de Orde 2010 lente

uiten de orde
De economie
van het
anarchisme
De intellectuele tijden waarin wij leven kunnen we goed
samenvatten met een citaat van Sarah Palin: ‘Het is
nu niet het moment om te gaan experimenten met het
socialisme.’ En dit tijdens de grootste crisis sinds de
jaren dertig. Anarchisten zouden zeggen dat het juist
nu het moment is om dat te gaan doen – maar alleen
als we het gaan hebben over libertair socialisme.
door Iain McKay
Het kapitalisme zit (alweer) in een crisis. Dat het staatssocialisme
gefaald heeft is duidelijk genoeg. De sociaal-democratie is neoliberaal
geworden (New Labour? Nieuwe Thatcherianen zullen ze
bedoelen!), terwijl we dit jaar ook de twintigste verjaardag van
de val van het stalinisme in Oost-Europa vieren. Met zijn staatskapitalisme
en partijdictatuur heeft het stalinisme het probleem
(kapitalisme) aantrekkelijker gemaakt dan de oplossing (socialisme).
Met deze feiten zouden anarchisten moeten voelen dat
ze in hun recht staan – Bakunin en de zijnen hebben, decennia
voordat zij realiteit werden, beide uitkomsten voorspeld.
Er is nu dus een opening voor een reëel alternatief. Want we moeten
niet vergeten dat het kapitalisme alles behalve de laatste fase
van de economie is. Volgens Proudhon ‘zit de grootste fout van
de politieke economie in het feit dat zij de tijdelijke fase waarin de
samenleving zich bevindt – namelijk de verdeling van de samenleving
in patriciërs en proletariërs – als een definitieve toestand
heeft bevestigd.’ Slavenarbeid werd gevolgd door horigheid en
daarna kregen we het kapitalisme. Wat is kapitalisme? Volgens
Proudhon wordt de ‘periode die we nu doormaken gekenmerkt
door een bijzondere eigenschap, namelijk de loonarbeid.’
Het kapitalisme is dus een economisch systeem gebaseerd op
gehuurde arbeid, oftewel op het geleidelijk aan verkopen van je
arbeid (je vrijheid) aan een baas. Anarchisten noemen dit op zijn
best ‘loonslavernij’.
Het anarchisme streeft naar geassocieerde arbeid, met andere
woorden: vrije arbeid – de situatie waarin degenen die het werk
doen, daarover ook zeggenschap hebben. Op de lange termijn
wordt er gestreefd naar de afschaffing van werk (werk en vrije tijd
3