Heaven 147

ALS SONGWRITER IS IRIS DEMENT (62) NIET HEEL ERG PRODUCTIEF. SINDS HAAR DEBUUT INFAMOUS ANGEL
(1992) VERSCHENEN ER VIJF ALBUMS, WAARVAN TWEE MET MATERIAAL VAN ANDEREN. MAAR ALS ZE HET TIJD
VINDT VOOR NIEUWE SONGS DAN HEEFT ZE OOK WAT TE ZEGGEN.
TEKST LOUIS NOUWS FOTO’S DASHA BROWN
I got so down and troubled/I nearly lost my head
I started wakin’ every morning/Filled with sadness, fear and dread
The world I took for granted/Was crashing to the ground
And I realized I might not live long enough/To ever see it turn around
(Workin’ On A World)
Het openingsnummer van het begin dit jaar verschenen WORKIN’ ON A
WORLD laat geen misverstand bestaan over de noodzaak van het album.
“Sommige nummers had ik al opgenomen voordat ik het plan had dit
album te maken. Het titelnummer had ik al in november 2016 geschreven
toen onze vorige, hoe zou je hem moeten noemen, aanfluiting van
een president werd gekozen. Een behoorlijke dreun voor iedereen die
waarde hecht aan een fatsoenlijke democratie. Met dat nummer begon
het denken in mijn hoofd over het nieuwe album en de songs die daarop
moesten komen.”
“IK HEB HET ALTIJD IN
ME GEHAD OM ME UIT TE
SPREKEN EN IK DENK DAT
DAT GOED IS”
We spreken elkaar via een Zoomverbinding. Ze komt dit najaar naar
Nederland en België voor drie concerten, onder meer op Rambin Roots
in Utrecht. In 2008 zag ik haar op de voorloper van dat festival, Blue
Highways. Ik herinner me songs die ze alleen achter de piano ten gehore
bracht met een emotionele kracht die door merg en been ging. Ze had
een paar jaar eerder het album LIFELINE (2004) uitgebracht, een verzameling
oude kerkliederen die haar moeder aan de piano zong wanneer
het haar allemaal teveel werd. Voor de dochter had het album niet zozeer
met het geloof te maken, de songs brachten haar vooral verlichting,
want ze ging door moeilijke tijden.
Iris DeMent was de jongste in een gezin van veertien kinderen waarin
het geloof een zeer grote rol speelde. Van kleins af aan deed ze, net als
haar moeder, niets liever dan zingen. Via open mic-avonden in Kansas
City, waar ze was gaan studeren, trok ze met een handvol zelfgeschreven
liedjes naar Nashville om te kijken of ze van haar hobby haar
beroep kon maken. Haar debuut INFAMOUS ANGEL (1992) bevat nummers
die in de traditie staan van de zogenaamde old-time music uit de eerste
helft van de vorige eeuw. Jim Rooney was de producer en die had naam
gemaakt door zijn werk met onder meer Townes Van Zandt, Robert Earl
Keen, David Olney en Nanci Griffith.
Amper een jaar later kwam ze op de proppen met het muzikaal in het
verlengde liggende MY LIFE en weer drie jaar later volgde THE WAY I
SHOULD, waarop de akoestische instrumentatie was ingeruild voor een
countryrockachtige begeleiding en ze verraste met het zeer bijtende
Wasteland Of The Free, een protestsong waar Dylan een flinke punt aan
kon zuigen.
We got politicians running races on corporate cash
Now don’t tell me they don’t turn around and kiss them peoples’ ass
You may call me old-fashioned
But that don’t fit my picture of a true democracy
And it feels like I am living in the wasteland of the free
(Wasteland Of The Free)
Snel daarop kreeg ze haar bekomst van de muziekindustrie. Bij veel
platenfirma’s draait het uiteindelijk toch om geld. Sindsdien brengt ze
met flinke tussenpozen albums uit op haar eigen label FlariElla, een
verwijzing naar de voornaam van haar moeder. Ze is getrouwd met
singer-songwriter Greg Brown en woont in Iowa.
WORKIN’ ON A WORLD is het eerste album met nieuwe songs sinds
SING THE DELTA (2012). Waarom duurde het zolang?
“Het is gek dat het schrijven van songs zo wordt opgehangen aan een
tijdlijn. Ik krijg deze vraag natuurlijk vaker. In een zakelijk perspectief
snap ik hem ook wel, maar creatief gezien… Things take what they take.
Ik heb dat voor mezelf allang onderkend en ik maak me er niet druk
meer om. Je kunt het verschijnen van albums ophangen aan een carrière,
maar je kunt dat ook doen aan een leven. Dan voelt het anders.
Als ik genoeg liedjes heb om een album te vullen en die liedjes lijken
ook betekenis te hebben op dat moment, dan besluit ik een plaat uit te
brengen.”
In de liner notes van een van je eerste albums noemde je jezelf een
songwaiter in plaats van een songwriter.
“Het voelt zo. Schrijven is iets actiefs, maar wachten eigenlijk ook, al
lijkt dat natuurlijk niet zo. Nu je dit weer in mijn herinnering brengt,
moet ik ook denken aan opdienen. Ik heb heel veel in restaurants
gewerkt als waitress. En serveren is eigenlijk wat ik doe met liedjes. Ik
lever ze af bij de luisteraar. Al moet ik bekennen dat er nooit eerder zo
over had nagedacht.”
Hoe komt de inspiratie? Ga je er iedere dag voor zitten?
“Zo’n songschrijver ben ik nooit geweest. Ik heb het weleens geprobeerd
hoor, maar bij mij werkt dat niet. Ik ben 62 en heb me neergelegd
bij mijn manier van werken. Soms komt er iets langs dat me grijpt.
Als het beklijft ga ik daar dagelijks mee verder. Je kijkt er steeds weer
naar, herschrijft dingen.
Voordat ik het plan opvatte WORKIN’ ON A WORLD uit te brengen, had ik
al een aantal nummers opgenomen. Vervolgens ga je nadenken over
wat nog meer nodig is. Wat maakt het album rond. Ik had nog genoeg
aanzetten voor nummers liggen en die ben ik in een paar maanden
gaan afmaken.
Een song schrijf ik altijd eerst voor mezelf. Je wilt natuurlijk dat een
nummer meer mensen gaat bereiken, maar ik ben de eerste persoon
waar het langs moet. Ik zing het heel vaak voor mezelf voordat ik
besluit het op te nemen.”
De Trumpjaren moeten verschrikkelijk voor je zijn geweest.
“Ach man en het gaat maar door. Het is op dit moment misschien wel
angstiger dan ooit, omdat de bal die hij in beweging heeft gebracht
blijft doorrollen. We zitten als land in grote moeilijkheden en we hebben
geen zekerheid dat het niet weer vreselijk misgaat bij de volgende
17 HEAVEN NOV/DEC 2023