Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Zappafans waren aanzienlijk minder verdeeld en sloten het album<br />
onmiddellijk in hun armen. De plaat leverde Zappa ook nog eens een<br />
schare nieuwe fans op. Vóór OVER-NITE SENSATION was hij vooral geliefd<br />
in de alternatieve scene waaruit hijzelf was voortgekomen. Alleen het<br />
jazzy HOT RATS was in grotere kring populair. OVER-NITE SENSATION stond<br />
in de VS het hele jaar in de hitlijsten en behaalde de 36 e positie, hoger<br />
dan Zappa tot dan toe had bereikt. Nummers van het album werden tijdens<br />
elke tour live gespeeld en werden publiekslievelingen. Zo werd I’m<br />
The Slime nog tijdens het laatste bezoek aan Nederland in 2019 van zoon<br />
Dweezil Zappa door jonge en oude(re) fans luidkeels meegezongen.<br />
OVER-NITE SENSATION was Zappa’s zeventiende album sinds zijn debuut<br />
in 1966 en zijn allereerste gouden plaat; bij zijn dood in 1993 stond de<br />
teller op niet minder dan 62. Dat zijn dus meer dan twee albums per<br />
jaar. Wanneer hij niet on the road was componeerde hij dag in dag uit<br />
van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, op de been gehouden door veel<br />
koffie en veel sigaretten. Drugs kwamen bij Zappa niet in huis en werden<br />
ook niet getolereerd in zijn bands; drugsgebruik was reden voor ontslag<br />
van bandleden.<br />
MUZIKAAL EISTE ZAPPA<br />
HEEL VEEL VAN ZIJN BAND-<br />
LEDEN, GEEN DETAIL BLEEF<br />
ONGEHOORD<br />
sie met seks en noemde Zappa een ‘achterhaalde kracht’. Journalist<br />
Robert Christgau had alleen oog voor de tekstuele en muzikale ironie<br />
en miste het ‘serieuze materiaal’. En de Brit Charles Shaar Murray<br />
schreef in New Musical Express dat het album charmante songs bevatte,<br />
opgetuigd met allerlei muzikale aandachttrekkers, ‘maar het is zeker<br />
niet een van Zappa’s meest overtuigende pogingen’. Later bekritiseerde<br />
hij bovendien de, in vergelijking met de eerste albums, vulgaire commercialiteit<br />
van Zappa.<br />
In Nederland waren de reacties gemengd. Het Limburgsch Dagblad vond<br />
het album zwaar tegenvallen, De Tijd vond het voor Zappa’s doen veel<br />
populairder en begrijpelijker, NRC Handelsblad sprak over ‘veel grappen,<br />
veel seks, veel schitterende muziek’ en Trouw typeerde het album als<br />
prettig-chaotisch. De meest uitgebreide en genuanceerde bespreking<br />
was die van poprecensente Elly de Waard in de Volkskrant van 8 september<br />
1973, een stuk dat helaas niet in haar omvangrijke, mooie verzamelbundel<br />
Het jasje van David Bowie (2015) werd opgenomen. De Waard vond<br />
OVER-NITE SENSATION beter dan de in haar ogen saaie jazzrockalbums<br />
WAKA/JAWAKA en THE GRAND WAZOO, instrumentaal weer virtuoos, wel te<br />
gecompliceerd en ook zwaar van uitwerking, maar met als eindconclusie:<br />
zeer verrassend.<br />
Ook muzikaal eiste Zappa heel veel van zijn bandleden, geen detail<br />
bleef ongehoord en hij was nogal eens op het dictatoriale af. Maar wat<br />
een ongelofelijke productie. Na zijn dood zijn er nog eens 63 (!) albums<br />
bijgekomen, veel liveopnames en boxen met studiosessies. De meeste<br />
van die postume albums zijn vooral interessant voor de hardcore fans<br />
en voegen weinig toe aan het door Zappa zelf uitgebrachte werk. Een<br />
van de uitzonderingen is het deze zomer verschenen driedubbel album<br />
FUNKY NOTHINGNESS, met een paar geweldige uitvoeringen van Chunga’s<br />
Revenge en met verrassend nieuw werk.<br />
Zappa’s albums worden gekenmerkt door veelvuldig gebruik van tracks<br />
die in elkaar overlopen. Zijn totale oeuvre geldt als een eenheid door<br />
een ‘conceptual continuity’ die hij ‘Project/Object’ noemde, met heel veel<br />
muzikale thema’s, tekstfragmenten, ideeën en karakters die steeds weer<br />
terugkeren. Elk album was daarmee onderdeel van een groter project<br />
en vanzelfsprekend voer voor interpretatie van Zappalogen.<br />
Blijvend letsel<br />
OVER-NITE SENSATION betekende een comeback na een voor Zappa persoonlijk<br />
moeilijke periode. Op 4 december 1971 vatte zijn installatie vlam<br />
tijdens een liveoptreden in het Casino van het Zwitserse Montreux, een<br />
gebeurtenis die vooral ook de geschiedenisboeken heeft gehaald door<br />
een verwijzing ernaar in het nummer Smoke On The Water van Deep<br />
Purple, de rook die boven het Meer van Genève hing. Op YouTube staan<br />
beelden hiervan. De brand was ontstaan door onoplettendheid van een<br />
toeschouwer en kostte Zappa 50.000 dollar. Zes dagen later werd hij in<br />
het Londense Rainbow door een jaloerse toeschouwer van het podium<br />
geduwd, met als resultaat een (tijdelijk) verlamde arm, een gebroken<br />
been en een beschadigd strottenhoofd. Hij hield er blijvend letsel<br />
aan over: zijn ene been was korter dan het andere, een gegeven dat<br />
terugkomt in de nummers Zomby Woof en Dancin’ Fool. Het jaar daarop<br />
25 HEAVEN NOV/DEC 2023
Change language