Melankoli, Politikk og Økologisk medvit - diskusjon ... - Rebbestad.no

Nyavantgarden og radikalisering av det etablerte
I Theory of the Avant –Garde seier Peter Bürger at politiske grupper som ville revolusjonere
det etablerte maktapparatet i samfunnet var aktive med å rekruttere folk. 98 AKP (m-l)
definerte seg som eit revolusjonsparti, og dermed kan ein karrakterise Skansen trykk som ei
nyavantgardistisk kunstgruppe. Vidare forklarer Bürger forskjellane mellom avantgarden og
nyavantgarden sitt kunstengasjement. Han meiner nyavantgarden i større grad hadde eit sosialt
engasjement, som skuldas at det sosialpolitiske engasjementet var ein naturleg konsekvens av
modernismen sin opparbeiding av sin autonome status (ibid.). Det sosiale engasjementet kjem
fram gjennom uttalane til Krohg, der han uttrykker eit ynskje om å skape ein kunst som alle
forstår på likt grunnlag. Det folkelege radikale kunstuttrykket blir signalisert gjennom tekstil- og
keramikkproduksjon. 99 Sett i forhold til modernismen, hadde handverk eit uhøgtidleg, romsleg
og folkeleg preg. Til dømes blir dette uttrykt med dei mjuke karikatur tøy-dokkene til Sidsel Moe
som har politisk satiriske namn som; ”Mad Maggi”, ”Bøllen Bresj” og ”Circus Carter”. 100
Utganspunktet for den radikale kunstkritikken, var modernismen sin opparbeidde posisjon i
samfunnet. Modernismen som tidlegare vart rekna for å vera radikal, vart i løpet av 1950-70
tatt i bruk av eliteinstitusjonar i samfunnet som kunstinstitusjonar og næringslivet representerte.
Dei mest tydelege landemerka er dei funksjonalistiske høgblokkene som vart bygd og danna
bustadstrøk til dømes i Bergen. Desse blokken avbildar Enehaug i ”Melankolia” og sidan dei
vart laga i regi av kapitalmakta i samtida kan ein anta at kunstnaren kritiserer dette motivet
i biletet. Medan blokkene er i bakgrunnen visar kunstnaren ein allegorisk figur av ein engel
i framgrunnen. På bakgrunn av den subjektive og destruktive måten han skildrar motivet i
”Melankolia” viser eg til Julia Kristeva og hennar forståing av anarkisme. Anarkisme får
ikkje negativ tyding hjå Kristeva, ho skildrar det lik ein tilstand i subjektet. 101 Tilstanden blir
kjenneteikna med ei ikkje-undertrykking av kjenslene til subjektet, det inneber ei permanent
fungering eller eit slags apparat som ho kallar subjekt i prosess (ibid.). I ”Melankolia” blir den
anarkistiske holdninga vist gjennom eit kritisk realistisk biletspråk, som syner eit grotesk motiv
av ein engel i framgrunnen og funksjonalistiske blokker under ei mørk sky som skaper dystre
assosiasjonar i bakgrunnen. Fordi begge motiva blir skildra kritisk, bidrar aktiviteten som den
operative metoden set i gang til at ein ikkje greier å ta eit samla politisk standpunkt. Denne
kombinasjonen uttrykkjer ei anarkistisk haldning der ein kannibalisme oppstår, fordi meininga i
kunstverket slår seg sjølv i hel og signaliserer anarkisten som aldri blir nøgd og er evig søkande
(Guberman, 1996). På ein reflekterande og meir konstruktiv måte, kan ein seie at det fins inga
einsidig meining. ”Melankolia” kommuniserer eit mangfaldig innhald, der komposisjonen av
formene ofte er kaotisk, absurd og står fram som hyper visuell. At vi lever i ei flyktig og absurd
verd, må bli ein enkel konklusjon på det heile.
98 Bürger, Theory of the Avant-Garde, 1984: pp.,vii-xxxix.
99 Veiteberg, ”Kunst og kvinnekamp: ein analyse av og refleksjonar omkring tre utstillingar
i Bergen 1975-1980”, 1982: p., 197.
100 Sissel, Hamre Dagsland, “Katastrofeføleser og lattermild ironi”, Bergens Tidende, fredag
5., desember, 1980.
101 Guberman, 1996, Julia Kristeva Interviews, 1996: p., 37.
43