MİLLİ FOLKLOR 53. Sayı (Pdf)

More documents

Recommendations

Info

ileyi bölen farkl› gruplar›n bafllang›c›nda anlat›lan hikayelerin, tarihi olarak do¤ru olabilece¤i düflünülür ve bunlar sonuç olarak, gerçekte hiçbir temeli bulunmayan veya komik hikayelerden az ya da çok ayr›l›rlar (Viehe 1902). Togoland zencileri, bafllang›ç hikayelerine “tamamen gerçek” olarak inan›rlar (Cardinall 1931). Haussa’lar, benzer bir flekilde destanlar› ya da tarihi anlatmalar› ve hayali insan ya da alelade hayvanlara ait hikayeleri ay›r›rlar (Meek 1925). Mitler, mevcut olan evrensel, dinsel ve üstün insan oluflumlar›n› anlatan hikayelerin kesin bir flekilde bafllang›c›d›r. Ayr›ca, “do¤ru” olan hikayeleri, bu hikayelerin sahibi olan ve anlatanlar›n “yanl›fl” hikayelerden aç›k bir flekilde ay›rd›- ¤›n› görüyoruz; farkl›l›k önemli olmayacak derecede muhtevaya dönüktür. Fakat, mitin do¤al olan etkileri, göze çarpan harici iflaretlerle de kedini göstermektedir. Esasen, Pawnee ve Wichita aras›ndaki fiamanlar›n birleflmelerini içeren bafllang›ç hikayeleri, yanl›fl hikayelerde olmayan bir tören ve gelecek aras›ndaki süre boyunca belirli-kesin kutsal seremoniler fleklinde ezberlenir 4 Bunun yan› s›ra, yanl›fl›n z›dd› olan gerçek hikayeler, küçük bir toplulu¤un huzurunda ve geceleyin anlat›lan cennetlik insanlar, Cherokee hikayelerinin yarat›c›lar› aras›nda genel bir özellik de¤ildir (Mooney 1900). Uto-Aztek ailesinin bir dilini konuflan, Kaliforniya ile New Mexico bölgesinde yaflayan Pima’lar aras›nda mitler, kad›nlar›n oldu¤u yerde anlat›lmazd›. Dünyan›n var oluflu, Pima’lar›n ortaya ç›k›fl›, bunlar›n; cinlerle, fleytanlarla ve vahfli hayvanlarla mücadelelerini pefl pefle dört gecede anlatan mitleri sadece birkaç uzman bilir 5 (Russell 1908). Sonuç olarak, tam olmayan yanl›fl veya eksik hikayeler, her zaman ve her yerde nesilden nesile farkl› olmayan bir flekilde ezberletilirken, “do¤ru” hikayeler için geçerli olmayan bu durum k›fl›n ve sonbaharda, istisna olarak da yaz Y›l: 14 Say›: 53 mevsiminde 6 ve günün herhangi bir saatinde de¤il, genellikle akflam ve gece vakitlerinde anlat›l›r 7 . Mitin sadece bir kurgu olmad›¤› böylece aflikârd›r, mitler fabl de¤ildir, “do¤ru hikayeler” bir tarihtir fakat, yanl›fl olanlar da bunun tersidir. Hekimlik ve tedavi edici güçlerle olan iflbirli¤i, ayinlerin bafllang›c›, dua, yerleflme ve avlanma iste¤i, hayvan ve bitki türleri, hayat ve ölüm, dünyan›n ve insan›n kökeni, nesnelerin bafllang›c›na ait olan etkili olaylar›n hikayelerini içeren muhtevalar› yönünden gerçektirler. Toplumun mevcut yap›s›na ba¤l› bulunan, bafllang›c› ve temeli flu andaki hayat›m›za ba¤l› olan bütün bu olaylar›n tarihi, günümüz zaman›ndan çok uzakt›r. Mitte, flafl›rt›c› bir flekilde seyahatlerdeki rolleri oynayan kutsal veya di¤er insanüstü varl›klar, flüphelenilmeyen gerçekliktir; çünkü mit, bir bafllang›çt›r. Mit sadece kutsal oldu¤u için de¤il, ayn› zamanda, muhtevas›ndaki somut dinî kuvvetler sebebiyle do¤ru bir tarihtir. Bafllang›ç mitlerinin ezberlenmesi, kendisi de inanç oldu¤undan, hayat›n geliflmesi ve korunmas› için inanca dönük kutlamalar›n sonuna katk› sa¤lar. Mitik ça¤ hikayelerinin bafllang›ç seremonileri süresince, çeflitli Avustralya topluluklar› aras›nda anlat›lanlar, bireysel klanlar›n ilk önderleri olan Totemik atalar›n›n sonsuz seyahatleridir. Çünkü bunlar, hayat› sürdürmekten baflka, kabile geleneklerinin kuvvetlendirilmesini ve farkl› Totemik türlerin artmas›n› sa¤lar. Dünyan›n yarat›l›fl›n› anlatmak, dünyan›n korunmas›na yard›m eder; insan›n, toplumun ya da kabile grubunun menfleinin anlat›lmas›, insan türünün korunmas›na yard›mc› olur. fiamanistik uygulamalar ve ayinlerin oluflumunun ezberlenmesi, etkisi ve süresini temin etmek için bir güce sahiptir. Böylece, antik Mezopotamya’da “yarat›l›fl destan›”n› Akitu ya da yeni y›l törenlerinde ezberlemek, yarat›c› hareketin tekrarlanmas› 174 Millî Folklor
Y›l: 14 Say›: 53 gibiydi; dünya tekrar yarat›lm›fl gibi, yeni y›l ile yeni bir yarat›fl hareketi taraf›ndan bafllat›lan yeni bir zaman halkas› olarak en iyi flekilde bafllat›ld› 8 . Mitler do¤ru hikayelerdir; mitlerin do¤rulu¤unun ne mant›ksal bir kayna¤›, ne de bir tarihsel s›ralamas› vard›r. Daha çok, büyüye dayal› düzenlemeler olmak üzere, bütün dinlerin üstündedir. ‹nanc›n bitimi için mitin etkisi, dünya ve hayat›n korunmas›, eski manâda mitoslar›n gücü, fa-bula’n›n bir “efsanevî” anlat›m olarak de¤il de, gizli ve haz›r bir güç olarak fa-tum’un 9 gücünü daha kökensel gösterdi¤i için benzerdir. “Öyle oldu¤u ve bu nedenle öyle oldu¤u” fleklindeki ifade, Eskimo’lar›n Netsilik kabilesinde büyü gerçe¤inin kuvvetli bir flekilde anlat›ld›¤› ve söyleyenlerin sahip oldu¤u yapma gücünü gösteren bir cümleydi. “Hem gerçek tarihlere hem de bütün dinî düflüncelerin kayna¤›” olan Netsilik anlatmalar›na, özellikle at›fta bulunuyordu (Rasmussen 1931). Mitin bu “ar›nd›rma” gücü, anlat›m›nda iliflkili oldu¤u uygulamalarda da yans›t›l›r. Arizona’n›n güneydo¤u Yavapai’leri aras›nda, ölen Tanr›’n›n hikayesini dinleyen hiç kimse hastal›¤a yakalanma 10 riskini takip etmedi. Anlat›c›, hikayesini bitirdi¤i zaman her bir dinleyici, rahats›zl›¤›ndan kurtulabilece¤ine inanarak rahatlamak amac›yla kendisini sarsacak ve s›kacakt› (Gifford 1932). Bat› ve kuzeybat› Yavapai’leri aras›nda, en yafll› kifli, geceleyin, hikaye anlatmay› bitirdi¤i zaman, kendisini dinleyen genç erkeklere ve k›zlara; “flimdi kalk›n ve flafak sökmeden önce yüzlerinizi y›kamak için nehire koflun, çünkü bu ‘büyük hikaye’dir, bunu yapmazsan›z kusurlu olacaks›n›z” diyor (Gifford 1933). Benzer bir flekilde, Cherokee’ler aras›nda, herhangi biri, geceleyin Kanati ve Selu mitlerini anlatt›¤› zaman, bütün aç›klama ve yorumlar›yla, hububat ve oyunun kökenini (kutsal bir efsane “gerçek hikaye”) anlatt›¤› zaman, dinleyenlere, flafak sökmeden evvel bir fleyler yemeksizin, “önce suya gidin ve büyücü suyun kenar›nda ayinle meflgul olurken siz banyo yap›n” (Mooney 1888) (Pettazzoni 1953) diyor. Ya da benzer bir anlat›c›ya (Mooney 1900) göre, geceleyin, hikayelerden sonra; Bütün topluluk, papaz kenarda ezberden dualar okurken, yedi kez suya dal›p, yükselen günefle karfl› su yüzüne do¤ru çamurlu sudan ç›kt›ktan sonra, papaz elindeki kemik diflli tara¤› ile ç›plak derisini kafl›r, çocuklar veya dinleyiciler, akan nehire do¤ru giderler. Bu sarsma, y›kanma hareketleri, dinlerken gerilmifl olan insanlar› zararl› etkilerden kurtarmak için yap›lan ifllemlerdir. Di¤er bir de¤iflle, bu meflguliyet süresince rahats›z edilenler Yavapai’ler aras›nda Tanr›n›n ölümü gibi u¤ursuz olaylar, dinleyicinin ölümüne neden olan duygusal bir gücün olabilece¤ini akla getirir. Kurtulufl, anlat›m›n sonunda s›k s›k kullan›lan bafll›ca usûldür. Thonga’lar aras›nda, bir Bantu anlat›c›s›, hikayesinin sonunda insan ›rk›n›n atas› olarak ilk kad›n ve ilk erkek olan Gwambe ve Dzabana için, “Gwambe ve Dzabana’ya git, uzaklafl” (Junod 1927) gibi bir ifadeyle hitap eder. Berber’ler aras›nda da, kabileden kabileye göre anlat›m›n bafllang›ç ve bitim usûlleri de¤iflir. Fakat genellikle, sözlü olarak, do¤aüstü bir güce sahip olanlar›n (“Tanr› düflmanlar›m›za kötüyü, bize iyili¤i verebilir”) demesiyle; sonuç k›sm›nda da, çakal ya da baflka bir k›s›m hayvan karakterlere kötü etkileri geçirmek için apotropik anlama sahip olan bir usûlle biter 11 . Kurtuluflu sa¤lamak için tasarlanan benzer bir prensiple; y›kanmak, soyunmak, kan çekilmesi, yanmak, kusmak ve tükürmek gibi hareketlerle günah itiraf› yönetilir. Bütün bunlarla, günahkâr, günah› yerine koymay›, kendinden atmay› ya da arkas›ndan sarsarak ç›karmay› amaçlar ve böylece günah›n› Millî Folklor 175
Page 1 and 2:
M ‹ L L Î F O L K L O R Üç Ayl
Page 3 and 4:
HAKEM KURULU Editorial Board/Comit
Page 5 and 6:
M‹T YOKSULLAfiMASI VE “BAYRAM D
Page 7 and 8:
Y›l: 14 Say›: 53 rulmamaktad›
Page 9 and 10:
Y›l: 14 Say›: 53 bilimsel bilgi
Page 11 and 12:
Y›l: 14 Say›: 53 bulunan kufl k
Page 13 and 14:
Y›l: 14 Say›: 53 n›na da¤›
Page 15 and 16:
Y›l: 14 Say›: 53 MAV‹: Duygus
Page 17 and 18:
Y›l: 14 Say›: 53 Çin bunlar›
Page 19 and 20:
Y›l: 14 Say›: 53 dir.Ecdatlar
Page 21 and 22:
Y›l: 14 Say›: 53 7.Nevruz bir b
Page 23 and 24:
XIX. YÜZYIL SONU OSMANLI BELGELER
Page 25 and 26:
Nevruz gelene¤i Türk halklar›nd
Page 27 and 28:
DESTAN ARAfiTIRMA ve ‹NCELEMELER
Page 29 and 30:
Y›l: 14 Say›: 53 baflka nokta o
Page 31 and 32:
Y›l: 14 Say›: 53 muhteva, anlat
Page 33 and 34:
Y›l: 14 Say›: 53 tan” veya
Page 35 and 36:
Y›l: 14 Say›: 53 bano¤lu 2000:
Page 37 and 38:
Y›l: 14 Say›: 53 Âfl›klar de
Page 39 and 40:
TÜRK ANLATIM VE GÖSTER‹M GELENE
Page 41 and 42:
Y›l: 14 Say›: 53 Özetle belirt
Page 43 and 44:
Y›l: 14 Say›: 53 Sonuç olarak
Page 45 and 46:
Y›l: 14 Say›: 53 kara Radyosu y
Page 47 and 48:
Y›l: 14 Say›: 53 yaflayan sevim
Page 49 and 50:
Y›l: 14 Say›: 53 içeren söz k
Page 51 and 52:
Y›l: 14 Say›: 53 anlat›-göst
Page 53 and 54:
Y›l: 14 Say›: 53 güne garfl›
Page 55 and 56:
Y›l: 14 Say›: 53 nik kültür o
Page 57 and 58:
Y›l: 14 Say›: 53 hofl geldiniz
Page 59 and 60:
Y›l: 14 Say›: 53 Millî Folklor
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Y›l: 14 Say›: 53 l› söylenen
Page 69 and 70:
Y›l: 14 Say›: 53 erke¤in ç›
Page 71 and 72:
TÜRK‹YE'YE YERLEfiEN AFGAN‹STA
Page 73 and 74:
Y›l: 14 Say›: 53 fiiyirbay fliy
Page 75 and 76:
Y›l: 14 Say›: 53 (Bir adama bef
Page 77 and 78:
Y›l: 14 Say›: 53 (Makal da takp
Page 79 and 80:
Y›l: 14 Say›: 53 melleri Sovyet
Page 81 and 82:
Y›l: 14 Say›: 53 Destanda ise n
Page 83 and 84:
Y›l: 14 Say›: 53 sanatkârlara
Page 85 and 86:
Y›l: 14 Say›: 53 Manasç›lar
Page 87 and 88:
Y›l: 14 Say›: 53 may, Serabad,
Page 89 and 90:
Y›l: 14 Say›: 53 1868 y›l›n
Page 91 and 92:
Y›l: 14 Say›: 53 Bunlardan Arzi
Page 93 and 94:
Y›l: 14 Say›: 53 Aral›k 1989,
Page 95 and 96:
Y›l: 14 Say›: 53 dir: “1929 y
Page 97 and 98:
Y›l: 14 Say›: 53 (KKK), “siga
Page 99 and 100:
Y›l: 14 Say›: 53 lece¤imiz ola
Page 101 and 102:
Y›l: 14 Say›: 53 almaman›n b
Page 103 and 104:
Y›l: 14 Say›: 53 dir. Faaliyetl
Page 105 and 106:
Y›l: 14 Say›: 53 baba miras›
Page 107 and 108:
Y›l: 14 Say›: 53 heleri vard›
Page 109 and 110:
Y›l: 14 Say›: 53 Hayrân ve mes
Page 111 and 112:
Y›l: 14 Say›: 53 yordun...” B
Page 113 and 114:
Y›l: 14 Say›: 53 cesinde zaman
Page 115 and 116:
Y›l: 14 Say›: 53 kesimine ulafl
Page 117 and 118:
Y›l: 14 Say›: 53 med Bey (ö. 1
Page 119 and 120:
Y›l: 14 Say›: 53 med’in iyile
Page 121 and 122:
Y›l: 14 Say›: 53 tespite yönel
Page 123 and 124: Y›l: 14 Say›: 53 mufl. Fakat mu
Page 125 and 126: Y›l: 14 Say›: 53 Pend-nâme, K
Page 127 and 128: Y›l: 14 Say›: 53 Millî Folklor
Page 161 and 162: Türk araflt›rmac›s›, araflt
Page 163 and 164: Y›l: 13 Say›: 53 Medeniyeti mir
Page 165 and 166: Y›l: 13 Say›: 53 li, do¤ruyu,
Page 167 and 168: Y›l: 13 Say›: 53 d›fl› husu
Page 169 and 170: Y›l: 14 Say›: 53 oranda baflar
Page 171 and 172: Y›l: 14 Say›: 53 ya daha yukar
Page 173: Y›l: 14 Say›: 53 ile Homeric Ta
Page 177 and 178: Y›l: 14 Say›: 53 görüflü ola
Page 179: Y›l: 14 Say›: 53 yaflayan Yuki
show all

MİLLİ FOLKLOR 53. Sayı (Pdf)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?