MİLLİ FOLKLOR 53. Sayı (Pdf)

More documents

Recommendations

Info

destan metinleri de tamamen yaz›l› olarak yarat›lm›fl gibi görünmektedir. Örne- ¤in; özellikle “‹slamiyet Sonras› Türk Destanlar›” bafll›¤› alt›nda verilmesi al›fl›lagelmifl, Anadolu sahas› yaratmalar›ndan “Gazavatnameler” ad›yla da bilinen “Battalname”, “Daniflmendname”, “Saltukname” gibi eserler yaz›l› destanlard›r veya ilk flekilleri de yaz›l› eserlerdir. Bu eserlerin ilk olarak sözlü flekilde yarat›ld›klar› hakk›nda elimizde kay›tlar bulunmad›¤› için, bunlar› “yaz›l› olarak yarat›lan” destanlar kabul ediyoruz. Yaz›l› olmakla ilgili üçüncü ve son durum ise, sözlü gelenekte anlat›lmakta olan destanlar›n, genellikle bilimsel amaçlarla, derlenerek yaz›ya geçirilmesidir. Örne¤in; Radloff’un “Proben” serisinde yay›mlad›¤› çeflitli Türk destanlar›na ait metinler bu türdendir. Bu tür yay›mlar› veya destan metinlerini “Derlenip, Yaz›ya Geçirilmifl Destanlar” fleklinde adland›rmak daha do¤ru olur. Ancak burada da tart›flmal› olan bir nokta, yaz›ya geçiren derlemecinin kimli¤i meselesidir. E¤er yaz›ya geçiren kifli Homer veya Elias Lönnrot gibi, kendisi de flair-destanc› bir kimse ise, derledi¤i metinlere kendi kimli¤ini, baflka bir ifadeyle üslubunu yans›t›r ki, bu durumda ortaya ç›kan eserin de¤erlendirilmesi çok farkl› flekillerde olabilir. Derlemenin ikinci flekli ise, Kaflgarl› Mahmud veya günümüz halk bilimcilerinin yapt›¤› gibi do¤rudan do¤ruya anlat›lanlar› dikte etmek veya teyp, kaset vb. araçlara kaydedilen metinleri transkribe etmek suretiyle olur. Yaz›ya geçirmenin bu iki farkl› fleklinin destan tan›mlar› için de önemli oldu- ¤unu, “destan” tan›mlar›nda son aflama kabul edilen “Bir flair-destanc› taraf›ndan yaz›ya geçirilmek” ölçütünün asl›nda do¤ru bir yaklafl›m olmad›¤›n› belirtelim. Bu yaklafl›m›n, Homer ve Lönnrot’a bakarak, Y›l: 14 Say›: 53 Bat› destan tan›mlar›n›n ülkemizde benimsenmesinden kaynaklanan yanl›fllar›ndan oldu¤u düflüncesindeyiz. Bir metin, yaz›ya geçirilmese de destan özelli¤ine sahip olmak için daha baflka ölçütlere göre de¤erlendirilmelidir. Yaz›l› veya sözlü olarak yarat›lmak, yaz›ya geçirilmek veya günümüzde de sözlü olarak devam etmekte olufl, bir metnin destan türü ad› alt›nda yer alabilmesi için yeterli ve geçerli sebeplerden birisi olamaz. 4. Temel-As›l Destan: Daha çok Bat›l› destan araflt›rmac›lar› taraf›ndan kullan›lan ve ‹ngilizce’de “Primary” fleklinde ifade edilen bu terim destan metinlerinin oluflumu için kullan›lan bir terimdir. Bir destan metninin sözlü gelenekte ve en eski veya ilk flekline gönderme yapar. Destan metinlerinin efl metinlerinin (varyantlar›n›n) ortaya ç›kmas› meselesine ba¤l› olarak da kullan›l›r. Bu terim daha çok kaynak veya orijin meselesini çözerken kullan›lan bir terimdir. Ayn› zamanda bir destan metninin farkl› flekillerinin, yani masal veya hikaye kadar k›salm›fl flekillerinin temelde nereye kadar dayand›¤›n› ifade eder. 5. ‹kincil Destan: Temel veya as›l bir destan metninden yarat›ld›¤› kabul edilen veya düflünülen destan metinleri için kullan›lmakta olup, ‹ngilizce’de (Secondary) fleklinde ifade edilir. Destan incelemeleri sonucunda, daha çok eski destan metinleriyle organik bir ba¤ içinde bulundu¤u ortaya konulabilen veyahut da bir kültürden baflka bir kültüre tafl›nm›fl bir destan metninin asl›ndan uzaklaflmakla birlikte, baz› ba¤lar›n› halen muhafaza etti¤inin gösterilmesi için kullan›l›r. 6. Do¤al Destan: Destan gelene¤inin canl› olarak yaflad›¤› veya yaflat›ld›¤› bir toplumda, belli olaylara ba¤l› olarak yarat›lm›fl ve flekil, 30 Millî Folklor
Y›l: 14 Say›: 53 muhteva, anlat›c›-dinleyici ve fonksiyon özellikleri bak›m›ndan destan türünün özelliklerine sahip olan ve ço¤unlukla da sözlü anlatmalar için kullan›lan bir terimdir. Genellikle destan yarat›m ve anlat›m›n için gerekli sözlü gelenek ortam›na sahip bir dönemdeki yarat›lm›fl destanlar do¤al destan olarak kabul edilmektedir. Örne¤in; Alpam›fl, Köro¤lu bu türden kabul edilir. 7. Yapay (Suni) Destan: Destan gelene¤ini ve destanlar›n oluflum ça¤›n› tamamlam›fl bir toplumdan yerleflik ve endüstri toplumu haline gelmifl ve büyük d›fl düflmanlarla ilgili mücadele vb. olaylar›n yaflanmad›¤›, yaz›l› kültürün etkin olarak kendini kabul ettirdi¤i ve de e¤lence araçlar›n›n günümüzdekilere daha yak›n e¤lence arac› olarak benimsendi¤i bir toplumda, bazen yaz›l› olarak, bazen de sözlü olarak yarat›lan, ancak flekil ve muhteva bak›m›ndan eski destan metinlerine benzetilerek üretilmifl anlatmalard›r. Bu anlatmalar genellikle belli baz› siyasal amaçlara yönelik olarak üretilmifltir ve destan gelene¤i içinde çok fazla benimsenip, yay›lmalar› söz konusu de¤ildir. Bu tür destan metinleri ya eski anlatmalardan derlemeler; örne¤in Kalevela gibi, ya da flekil olarak eski, konu olarak yeni; örne¤in Yoldafl Lenin Destan› gibi, olabilir. 8. Halk Destan›: Bir destan›n ait oldu¤u toplumsal grubu veya s›n›f› ifade etmek için kullan›lan bir terimdir. Bu terim daha çok Sovyetler Birli¤i döneminde ortaya at›lm›fl siyasî amaçl› terimlerden biridir. Sovyet sisteminin “halklar” birli¤i olarak kabul edilmesi fikrinden hareketle kullan›lmaya bafllanan ve Rusça “Narod” kelimesinin karfl›l›¤› olarak Türk lehçelerinde kullan›ld›¤›n› gördü¤ümüz bu terim, siyasal amaçlar›n ötesinde bir fley ifade etmemekte, ancak belli bir millete ait olma özelli¤ini ortadan kald›rma e¤ilimini vurgulayarak, Sovyet halklar›n›n birlik ve bütünlü- ¤ünü sa¤lama endiflesini tafl›maktad›r. Di¤er türlü, bütün toplumlar›n destanlar› do¤al olarak o toplumun, milletin veya halk›n destan›d›r. (Halk terimi hakk›nda bk. “Halk, Halk Bilimi ve Halk Bilgisi Üzerine Bir Deneme” Milli Folklor, Say›; 37, S. 139-1<strong>53.</strong>) Köro¤lu, gibi baz› destanlar›n Türkiye’de de “Halk Destan›” terimiyle adland›r›lmaya çal›fl›lmas› yukar›da aç›klamaya çal›flt›¤›m›z amaçlara yönelik bir kullan›md›r. 9. Millî Destan: Belli bir destan› ifade etmekten çok, belli bir millete ait olan destanlar grubunu veya destan terimi alt›nda yer alabilen bütün eserleri ifade etmek için kullan›lan bir terimdir. Daha çok eser adlar›nda veya konuflma aras›nda karfl›laflt›¤›m›z “Millî Destan” ifadesi, ayn› zamanda farkl› milletlere ait destani eserleri “biz” ve “onlar” kavramlar›ndan hareket ederek ay›rt etmek veya karfl›laflt›rma yapmak için kullan›lmaktad›r. Bu terimin Cumhuriyet döneminden itibaren kullan›ld›¤›n› ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kurumlar›nda kullan›lan “millî” teriminin ifade etti¤i anlama gönderme yapt›¤›n› belirtelim. Günümüzde ise “millî” kelimesinin yerini “Türk” kelimesi almal›d›r. Ancak, burada da “Türk” kelimesini sadece Türkiye Türklerini ifade eden dar bir anlamda kullanman›n sak›ncal› oldu¤unu, Türk kelimesinin ana bir yap›ya gönderme yapacak flekilde kullan›lmas› gerekti¤ini de belirtelim. Türk kelimesini sadece Türkiye Türkleri için kullan›p, di¤er Türk boylar› için de sadece boy ismine gönderme yapan “Kazak”, “Özbek” veya “Türkmen” destanlar› gibi, kullan›mlar›n yeni karmaflalara ve parçalanmalara yol açaca¤›- Millî Folklor 31
Page 1 and 2: M ‹ L L Î F O L K L O R Üç Ayl
Page 3 and 4: HAKEM KURULU Editorial Board/Comit
Page 5 and 6: M‹T YOKSULLAfiMASI VE “BAYRAM D
Page 7 and 8: Y›l: 14 Say›: 53 rulmamaktad›
Page 9 and 10: Y›l: 14 Say›: 53 bilimsel bilgi
Page 11 and 12: Y›l: 14 Say›: 53 bulunan kufl k
Page 13 and 14: Y›l: 14 Say›: 53 n›na da¤›
Page 15 and 16: Y›l: 14 Say›: 53 MAV‹: Duygus
Page 17 and 18: Y›l: 14 Say›: 53 Çin bunlar›
Page 19 and 20: Y›l: 14 Say›: 53 dir.Ecdatlar
Page 21 and 22: Y›l: 14 Say›: 53 7.Nevruz bir b
Page 23 and 24: XIX. YÜZYIL SONU OSMANLI BELGELER
Page 25 and 26: Nevruz gelene¤i Türk halklar›nd
Page 27 and 28: DESTAN ARAfiTIRMA ve ‹NCELEMELER
Page 29: Y›l: 14 Say›: 53 baflka nokta o
Page 33 and 34: Y›l: 14 Say›: 53 tan” veya
Page 35 and 36: Y›l: 14 Say›: 53 bano¤lu 2000:
Page 37 and 38: Y›l: 14 Say›: 53 Âfl›klar de
Page 39 and 40: TÜRK ANLATIM VE GÖSTER‹M GELENE
Page 41 and 42: Y›l: 14 Say›: 53 Özetle belirt
Page 43 and 44: Y›l: 14 Say›: 53 Sonuç olarak
Page 45 and 46: Y›l: 14 Say›: 53 kara Radyosu y
Page 47 and 48: Y›l: 14 Say›: 53 yaflayan sevim
Page 49 and 50: Y›l: 14 Say›: 53 içeren söz k
Page 51 and 52: Y›l: 14 Say›: 53 anlat›-göst
Page 53 and 54: Y›l: 14 Say›: 53 güne garfl›
Page 55 and 56: Y›l: 14 Say›: 53 nik kültür o
Page 57 and 58: Y›l: 14 Say›: 53 hofl geldiniz
Page 59 and 60: Y›l: 14 Say›: 53 Millî Folklor
Page 67 and 68: Y›l: 14 Say›: 53 l› söylenen
Page 69 and 70: Y›l: 14 Say›: 53 erke¤in ç›
Page 71 and 72: TÜRK‹YE'YE YERLEfiEN AFGAN‹STA
Page 73 and 74: Y›l: 14 Say›: 53 fiiyirbay fliy
Page 75 and 76: Y›l: 14 Say›: 53 (Bir adama bef
Page 77 and 78: Y›l: 14 Say›: 53 (Makal da takp
Page 79 and 80: Y›l: 14 Say›: 53 melleri Sovyet
Page 81 and 82:
Y›l: 14 Say›: 53 Destanda ise n
Page 83 and 84:
Y›l: 14 Say›: 53 sanatkârlara
Page 85 and 86:
Y›l: 14 Say›: 53 Manasç›lar
Page 87 and 88:
Y›l: 14 Say›: 53 may, Serabad,
Page 89 and 90:
Y›l: 14 Say›: 53 1868 y›l›n
Page 91 and 92:
Y›l: 14 Say›: 53 Bunlardan Arzi
Page 93 and 94:
Y›l: 14 Say›: 53 Aral›k 1989,
Page 95 and 96:
Y›l: 14 Say›: 53 dir: “1929 y
Page 97 and 98:
Y›l: 14 Say›: 53 (KKK), “siga
Page 99 and 100:
Y›l: 14 Say›: 53 lece¤imiz ola
Page 101 and 102:
Y›l: 14 Say›: 53 almaman›n b
Page 103 and 104:
Y›l: 14 Say›: 53 dir. Faaliyetl
Page 105 and 106:
Y›l: 14 Say›: 53 baba miras›
Page 107 and 108:
Y›l: 14 Say›: 53 heleri vard›
Page 109 and 110:
Y›l: 14 Say›: 53 Hayrân ve mes
Page 111 and 112:
Y›l: 14 Say›: 53 yordun...” B
Page 113 and 114:
Y›l: 14 Say›: 53 cesinde zaman
Page 115 and 116:
Y›l: 14 Say›: 53 kesimine ulafl
Page 117 and 118:
Y›l: 14 Say›: 53 med Bey (ö. 1
Page 119 and 120:
Y›l: 14 Say›: 53 med’in iyile
Page 121 and 122:
Y›l: 14 Say›: 53 tespite yönel
Page 123 and 124:
Y›l: 14 Say›: 53 mufl. Fakat mu
Page 125 and 126:
Y›l: 14 Say›: 53 Pend-nâme, K
Page 127 and 128:
Y›l: 14 Say›: 53 Millî Folklor
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Türk araflt›rmac›s›, araflt
Page 163 and 164:
Y›l: 13 Say›: 53 Medeniyeti mir
Page 165 and 166:
Y›l: 13 Say›: 53 li, do¤ruyu,
Page 167 and 168:
Y›l: 13 Say›: 53 d›fl› husu
Page 169 and 170:
Y›l: 14 Say›: 53 oranda baflar
Page 171 and 172:
Y›l: 14 Say›: 53 ya daha yukar
Page 173 and 174:
Y›l: 14 Say›: 53 ile Homeric Ta
Page 175 and 176:
Y›l: 14 Say›: 53 gibiydi; düny
Page 177 and 178:
Y›l: 14 Say›: 53 görüflü ola
Page 179:
Y›l: 14 Say›: 53 yaflayan Yuki
show all

MİLLİ FOLKLOR 53. Sayı (Pdf)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?