MİLLİ FOLKLOR 53. Sayı (Pdf)

More documents

Recommendations

Info

(Rüstem Han, fiirin-fieker, vs.). Jirmunskiy ile Zarifov, çal›flmalar›nda, çok daha ayr›nt›l› bir s›n›fland›rma yapm›fllard›r. Onlar, Alpam›fl’› kahramanl›k masal› (bogat›rskaya skazka) bafll›¤› alt›nda incelemifllerdir. savafl/harp fliiri bafll›¤› alt›nda Yusuf-Ahmed’i; tarihi destanlar (dastan› istoriçeskogo sodercaniya) bafll›¤› alt›nda fieybani Han ile Kün Bat›r’›; aflk destanlar› (romaniçeskie dastan›) bafll›¤› alt›nda da Künto¤m›fl (ya da Halbike), fiirin-fieker, Arz›gül, Muradhan, Rüstemhan’› inceleyen araflt›r›c›lar, Göro¤li dairesini de dastan bafll›¤› alt›nda ele alm›fllard›r. Jirmunskiy ve Zarifov, yaz›l› edebiyattan do- ¤an destanlar (dastan› literaturnogo proishoceniya) bafll›¤› alt›nda da Leyli-Mecnun, Ferhad-fiirin, Behram- Gülendam, Yusuf-Zuleyha, Varke ve Gülfla, Seypul-Melik, Tahir-Zuhra gibi destanlar› incelemifllerdir. Yeni dastanlar (nov›e dastan›) bafll›¤› alt›nda da Tolganay, Mamatkerim palvan gibi yak›n dönemlerde teflekkül etmifl olan destanlar› ele alm›fllard›r (Jirmunskiy-Zarifov: 1947, 61-112.). Özbek Türkü âlim M. S. Saidov, Özbek Türklerinin destanlar›n› kahramanlik, saf muhabbetni küylevçi (Saf aflk› terennüm eden), romantik, cengname ve tarihi destanlar gibi türlere ay›rm›flt›r (Saidov: 1969, 32.). B. ‹. Sar›msakov ise halk destanlar›n› üç ana grupta toplam›flt›r: Kahramanlik, romanik ve tarihiy. Sar›msakov’un tasnifine göre, cengname ve kitabiy dastanlar, romanik dastanlar›n bir baflka tezahürüdürler (Sar›msakov: 1981’den ‹mamov-vd: 1990, 239.). K. ‹mamov, T. Mirzaev, B. Sar›msakov, O. Seferov taraf›ndan haz›rlanm›fl olan Özbek Halk A¤zaki Poetik ‹cadi Y›l: 14 Say›: 53 (Taflkent, 1990) adl› eserde de Sar›msakov’un görüflleri do¤rultusunda Özbek Türklerinin destanlar›, kahramanlik dastanlari, romanik dastanlar ve tarihiy dastanlar fleklinde üç büyük gruba ayr›lmaktad›r. Eserde, romanik dastanlar, kendi içinde cengname dastanlar, ‹flk›yromanik dastanlar, maifliy-romanik dastanlar ve kitabiy dastanlar olmak üzere alt dallara ayr›lm›flt›r. Eserde, kahramanlik dastanlar›na Alpamifl, romanik dastanlara (Ki, romanik dastanlar, araflt›r›c›lar taraf›ndan yukar›da da belirtti- ¤imiz gibi, dört gruba ayr›lm›flt›r.) Yufus bilen Ahmed, Alibek bilen Balibek, Yekke Ahmed, Ernazar, Rüstem, Göro¤li, Künto¤mifl, Ravflan, Sahibk›ran, Arzigül, Erali bilen fierali, Ferhad ve fiirin, Leyli ve Mecnun, Behram ve Gülendam, Varka bilen Gülflah, Vam›k bilen Uzra gibi destanlar, tarihiy dastanlara (Tarihiy dastanlar da kendi içinde tarihiy-kahramanlik, tarihiy-fantastik, tarihiy-konkret ya da yeñi dastanlar ve avtobiografik destanlar olmak üzere çeflitli dallara ayr›lmaktad›r.), Aysuluv, Tulumbiy, fieybanihan, Tol¤anay, Mamatkerim Palvan, Cizzah Koz¤alani, Merdikar, Emir Kaçdi, Tercimei Hal (Ergafl Cumanbülbül), Künlerim (Fazil Yoldafl o¤li) gibi metinler örnek verilmektedir (‹mamov-vd: 1990, 239-252.). Özbek Türkleri aras›nda bahfli, dastançi, flair, cirav, vs. ad› verilen sanatkârlar taraf›ndan terennüm edilen dastanlar, flekil bak›m›ndan naz›m-nesir kar›fl›m› bir yap›ya sahiptirler. Jirmunskiy ile Zarifov, Özbek Türklerinin destanlar›ndaki nesir k›s›mlar›, k›sa ve ba¤lay›c› eklemeler olarak de¤erlendirmektedirler: Masallarda nesir esast›r, flayet varsa manzum k›s›mlar nesir içine eklenmifltir. 80 Millî Folklor
Y›l: 14 Say›: 53 Destanda ise naz›m esast›r, nesir ise k›sa ba¤lay›c› bölümler olarak nazma eklenmifltir (Jirmunskiy-Zarifov: 1947, 24.). Fakat, gelene¤in sonraki aflamalar›nda, t›pk› Anadolu ve Türkmen sahalar›nda oldu¤u gibi, baz› destanlar, nesir bölümlerin a¤›rl›kta oldu¤u bir flekilde terennüm edilmifltir. Alpam›fl 2 destan›n›n Berdi bahfli’ye ait olan varyant›nda (Mirzaev: ?) manzum k›s›mlar a¤›rl›ktad›r ve manzumeler, kahramanlar›n diyaloglar›n› oluflturmaktad›r. Nesir k›s›mlardan manzum bölümlere geçilirken... bir soylab turgeni,...flu beytni ok›r edi,...bir söz degeni,...bir söz deb turgeni...fleklinde ibareler kullan›lmaktad›r. Manzum k›s›mlar, dörtlüklerden oluflmaktad›r. Zaman zaman 5, 7, 8, 12 heceden oluflan m›sralar›n meydana getirdi¤i bölümler de yer almaktad›r. Manzum k›s›mlarda ço¤unlu¤u 7, 8 ve 11 heceli m›sralar oluflturmaktad›r. Ayn› destan›n Fazil Yoldafl o¤li varyant› da naz›m-nesir kar›fl›m› bir yap› sergilemektedir (Muradovvd: 1985, 13-348.). Destan›n bu varyant›nda, nesir k›s›mlar az›nl›ktad›r. Manzum bölümlerde ise Berdi bahfli’nin anlatt›¤› varyant›n aksine, dörtlük naz›m birimi kullan›lmamaktad›r. Bunun yerini, Kazak Türklerinin destanc›l›k gelene¤indeki c›r naz›m flekli, yani, tüydek 3 tarz›nda terennüm edilen manzumeler almaktad›r. Manzum bölümleri oluflturan m›sralar, 8 ve 11 heceden oluflmaktad›r. Destan, kahramanl›k destan› icra tekni¤ine, yani, Kazak c›ravlar›n›n anlat›m flekillerine çok daha yak›nd›r. Dalli ve Huflkeldi (Zarif, 1972.) destanlar›nda da naz›m ve nesir bölümler iç içedir. Manzum k›s›mlar, genelde 11 heceli m›sralardan oluflurken zaman zaman dörtlükler aras›nda 7 ve 8 heceli m›sralardan oluflmufl dörtlüklerle de karfl›laflmak mümkündür. Manzum bölümlerdeki 7 ve 8 heceli dörtlükler, daha çok diyalog k›s›mlar› oluflturmaktad›r. Ara ara, dörtlüklerin yerini 6, 9, 12, 13, 16, 34 m›sradan oluflan manzum bölümler almaktad›r (Zarif: 1972, 70-72, 74, 75, 79, 116, 186, 187, 271, vd.). Bu durum, bizi, tüydeke götürmektedir. Kahramanl›k destanlar›n›n di¤er Türk boylar›nda (Altay, Tuva, Hakas, K›rg›z, Kazak) daha çok Kazak âlimlerin tabirince c›r türünde terennüm edildi¤i düflünülürse, bu durum çok normal karfl›lanmal›d›r. Ayn› fley, Fazil Yoldafl o¤li’nin anlatt›¤› bir di- ¤er destan olan Tolganay için de geçerlidir (Hüseinova: 1974.). Dalli ve Huflkeldi destanlar›nda dörtlüklerin ve tüydek tarz› naz›m k›s›mlar›n d›fl›nda, beyitlerden oluflan manzum bölümler de yer almaktad›r. K›sacas›, dörtlükler; befl, alt›, yedi, on iki, on üç m›sradan oluflan bölümler; beyitler ve nesir bölümler destan› oluflturmaktad›r. Özbek destanlar›ndan olan ve Fazil Yoldafl o¤li taraf›ndan terennüm edilen Rüstemhan da naz›mnesir kar›fl›m›ndan meydana gelmektedir (Muradov-vd: 1985, 351-445.). Fakat, buradaki naz›m-nesir kar›fl›m› daha dengelidir. Yani, nesir k›s›mlar›n hacmi, Alpam›fl’a nazaran daha büyüktür. Ayr›ca, buradaki manzum bölümler dörtlük, yedilik, dokuzluk, on befllik, vs. sistemlere göre terennüm edilmektedir. Buradaki flekil yap›s›, aflk destan› anlatma tekni¤ine biraz daha yak›nd›r. Di¤er Türk boylar›n›n halk anlatmalar›nda oldu¤u gibi, Özbek Türklerinin destanlar›nda da klifle ifadeler (formel ifadeler) s›k s›k yer almaktad›r. Özellikle bafllang›ç ve bitifl formellerinin yan› s›ra geçifl ve ba¤lay›fl formelleri de Millî Folklor 81
Page 1 and 2:
M ‹ L L Î F O L K L O R Üç Ayl
Page 3 and 4:
HAKEM KURULU Editorial Board/Comit
Page 5 and 6:
M‹T YOKSULLAfiMASI VE “BAYRAM D
Page 7 and 8:
Y›l: 14 Say›: 53 rulmamaktad›
Page 9 and 10:
Y›l: 14 Say›: 53 bilimsel bilgi
Page 11 and 12:
Y›l: 14 Say›: 53 bulunan kufl k
Page 13 and 14:
Y›l: 14 Say›: 53 n›na da¤›
Page 15 and 16:
Y›l: 14 Say›: 53 MAV‹: Duygus
Page 17 and 18:
Y›l: 14 Say›: 53 Çin bunlar›
Page 19 and 20:
Y›l: 14 Say›: 53 dir.Ecdatlar
Page 21 and 22:
Y›l: 14 Say›: 53 7.Nevruz bir b
Page 23 and 24:
XIX. YÜZYIL SONU OSMANLI BELGELER
Page 25 and 26:
Nevruz gelene¤i Türk halklar›nd
Page 27 and 28:
DESTAN ARAfiTIRMA ve ‹NCELEMELER
Page 29 and 30: Y›l: 14 Say›: 53 baflka nokta o
Page 31 and 32: Y›l: 14 Say›: 53 muhteva, anlat
Page 33 and 34: Y›l: 14 Say›: 53 tan” veya
Page 35 and 36: Y›l: 14 Say›: 53 bano¤lu 2000:
Page 37 and 38: Y›l: 14 Say›: 53 Âfl›klar de
Page 39 and 40: TÜRK ANLATIM VE GÖSTER‹M GELENE
Page 41 and 42: Y›l: 14 Say›: 53 Özetle belirt
Page 43 and 44: Y›l: 14 Say›: 53 Sonuç olarak
Page 45 and 46: Y›l: 14 Say›: 53 kara Radyosu y
Page 47 and 48: Y›l: 14 Say›: 53 yaflayan sevim
Page 49 and 50: Y›l: 14 Say›: 53 içeren söz k
Page 51 and 52: Y›l: 14 Say›: 53 anlat›-göst
Page 53 and 54: Y›l: 14 Say›: 53 güne garfl›
Page 55 and 56: Y›l: 14 Say›: 53 nik kültür o
Page 57 and 58: Y›l: 14 Say›: 53 hofl geldiniz
Page 59 and 60: Y›l: 14 Say›: 53 Millî Folklor
Page 67 and 68: Y›l: 14 Say›: 53 l› söylenen
Page 69 and 70: Y›l: 14 Say›: 53 erke¤in ç›
Page 71 and 72: TÜRK‹YE'YE YERLEfiEN AFGAN‹STA
Page 73 and 74: Y›l: 14 Say›: 53 fiiyirbay fliy
Page 75 and 76: Y›l: 14 Say›: 53 (Bir adama bef
Page 77 and 78: Y›l: 14 Say›: 53 (Makal da takp
Page 79: Y›l: 14 Say›: 53 melleri Sovyet
Page 83 and 84: Y›l: 14 Say›: 53 sanatkârlara
Page 85 and 86: Y›l: 14 Say›: 53 Manasç›lar
Page 87 and 88: Y›l: 14 Say›: 53 may, Serabad,
Page 89 and 90: Y›l: 14 Say›: 53 1868 y›l›n
Page 91 and 92: Y›l: 14 Say›: 53 Bunlardan Arzi
Page 93 and 94: Y›l: 14 Say›: 53 Aral›k 1989,
Page 95 and 96: Y›l: 14 Say›: 53 dir: “1929 y
Page 97 and 98: Y›l: 14 Say›: 53 (KKK), “siga
Page 99 and 100: Y›l: 14 Say›: 53 lece¤imiz ola
Page 101 and 102: Y›l: 14 Say›: 53 almaman›n b
Page 103 and 104: Y›l: 14 Say›: 53 dir. Faaliyetl
Page 105 and 106: Y›l: 14 Say›: 53 baba miras›
Page 107 and 108: Y›l: 14 Say›: 53 heleri vard›
Page 109 and 110: Y›l: 14 Say›: 53 Hayrân ve mes
Page 111 and 112: Y›l: 14 Say›: 53 yordun...” B
Page 113 and 114: Y›l: 14 Say›: 53 cesinde zaman
Page 115 and 116: Y›l: 14 Say›: 53 kesimine ulafl
Page 117 and 118: Y›l: 14 Say›: 53 med Bey (ö. 1
Page 119 and 120: Y›l: 14 Say›: 53 med’in iyile
Page 121 and 122: Y›l: 14 Say›: 53 tespite yönel
Page 123 and 124: Y›l: 14 Say›: 53 mufl. Fakat mu
Page 125 and 126: Y›l: 14 Say›: 53 Pend-nâme, K
Page 131 and 132:
Y›l: 14 Say›: 53 Millî Folklor
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Türk araflt›rmac›s›, araflt
Page 163 and 164:
Y›l: 13 Say›: 53 Medeniyeti mir
Page 165 and 166:
Y›l: 13 Say›: 53 li, do¤ruyu,
Page 167 and 168:
Y›l: 13 Say›: 53 d›fl› husu
Page 169 and 170:
Y›l: 14 Say›: 53 oranda baflar
Page 171 and 172:
Y›l: 14 Say›: 53 ya daha yukar
Page 173 and 174:
Y›l: 14 Say›: 53 ile Homeric Ta
Page 175 and 176:
Y›l: 14 Say›: 53 gibiydi; düny
Page 177 and 178:
Y›l: 14 Say›: 53 görüflü ola
Page 179:
Y›l: 14 Say›: 53 yaflayan Yuki
show all

MİLLİ FOLKLOR 53. Sayı (Pdf)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?