TC BALIKES R ÜN VERS TES FEN BL MLER ENST TÜSÜ B YOLOJ ...

1. GİRİŞ
İnsanlığın tarihine bakıldığında insanoğlu çevresindeki canlı cansız her
materyalden faydalanma yoluna gitmiştir. Bunlardan bir tanesi de bitkilerdir. Besin
olarak ve yakacak olarak, silah ve mesken yapımında, boya yapımında, süs olarak ve
hastalıkları tedavi amacıyla bitkilerden yararlanma yolları aranmıştır [1,2].
Bitkilerle tedavi insanlık tarihi kadar eskidir. İlk çağlardan beri insanlar
çevrelerindeki bitkileri kullanarak dertlerine şifa aramışlardır. Faydalı gördükleri
bitkileri tanımış, tanıtmış ve tekrar tedavi ettikleri hastalıklarda o bitkileri
kullanmışlardır [3].
Bitkilerin tedavi amacı ile kullanışlarını tarif eden en eski eserler
Çinlilerindir. Chen-Nung’un “Materia Medica” adlı eseri M.Ö. 3217 yılında
yazılmıştır. Kitapta iki yüzün üzerinde tıbbi bitkiden söz edilmektedir [4,5]. Tıbbi
bitkiler konusunda en eski ve en önemli belgelerden bir taneside Mısır’da M.Ö. 1550
ve daha eski zamanlarda yazılmış Papyrus Ebers’dir [6]. Bunların yanında bitkilerin
hastalıklara karşı ilaç olarak kullanımı, M.Ö. 50.000 yıllarına kadar uzanmaktadır.
Hakkari’nin hemen güneyinde yer alan Şanidar Mağarası’nda ortaya çıkarılan
Neandertal mezarlar içinde bulunan ve halen bölgede tıbbi maksat için kullanılan
bitki örnekleri, paleolitik çağdan beri bitkilerin bu amaçla kullanıldıklarını destekler
niteliktedir [2].
Dünyamız 21. yüzyıl içinde ilerlerken yalnız ilaç değil, doğal olmayan birçok
yapay ürün de yaşantımıza girmiş ve girmektedir. Hatta eskiden daha seyrek görülen
ya da bilinmeyen birçok hastalığın insan yaşamını tehdit etmesinin nedeni sentetik
maddelerde aranmaktadır. Bu nedenle bugün doğal ürünlere büyük bir ilgi
doğmuştur [7]. Batı toplumlarında doğal, daha az yapay katkılı yiyecek tüketmek
isteyen “Yeşil” tüketici akımı oluşmuştur [8].
1