TC BALIKES R ÜN VERS TES FEN BL MLER ENST TÜSÜ B YOLOJ ...

Bitkilerden, hasat zamanı ya da çiçeklenme döneminden hemen sonra elde
edilen uçucu yağların, genellikle güçlü antimikrobiyal aktiviteye sahip olduğu
belirlenmiştir [64, 67]. Ayrıca uçucu yağ bileşenlerinin enantiomerlerinin farklı
büyüklüklerde antimikrobiyal aktivite gösterdiği rapor edilmiştir [71].
Aynı bitkinin farklı bölümlerinden elde edilen uçucu yağların
kompozisyonlarının da farklılık gösterdiği saptanmıştır ve örnek olarak Coriandrum
sativum (kişniş) tohumlarından elde edilen uçucu yağ kompozisyonu ile aynı bitkinin
olgunlaşmamış yapraklarından elde edilen uçucu yağ kompozisyonunun birbirinden
farklı olduğu gösterilmiştir [57].
Bugün doğada yetişen 300’e yakın bitki familyasından yaklaşık 1/3 ’ü uçucu
yağ içermektedir. Uçucu yağlar daha çok çiçekli bitkilerde bulunmaktadır. En fazla
uçucu yağ içeren familyalar ise Pinaceae, Lamiaceae (Labiatae), Apiaceae
(Umbelliferae), Lauraceae, Myrtaceae, Rutaceae, Asteraceae (Compositae),
Piperaceae, Brassicaceae, Irridaceae, Verbenaceae ve Ranunculaceae olarak
belirtilmiştir. Bu familyalara dahil uçucu yağ içeren pekçok tür bulunmaktadır [4,
72]. Günümüzde ticari amaçla üretimi yapılan uçucu yağ bitkilerinin sayısı 40 ’ı
geçmektedir. Özellikle bazı familyalar uçucu yağ taşıyan türleri nedeni ile önem
kazanmıştır. Lamiaceae familyasında bulunan ve birçok Avrupa ülkesinde üretimi
yapılan Thymus türleri, Lavandula türleri, Mentha türleri ve diğer bazı bitkiler
değerli uçucu yağ kaynaklarıdır [72].
Lamiaceae kozmopolit bir familya olup, başta Akdeniz fitocoğrafik bölgesi
olmak üzere yeryüzünün bütün bölgelerine yayılmış, yaklaşık 170 – 250 cins ve 3000
– 3500 tür ile temsil edilmektedir. Türkiye’de ise 45 cins ve 546 ’dan fazla tür ile
önemli familyalardandır. Familya üyelerinin çoğu uçucu yağ içermelerinden dolayı
farmokoloji, parfümeri ve kozmetik sanayisi için önem arz etmektedir [72, 73, 74,
75].
Thymus cinsi de Lamiaceae familyasına ait uçucu yağ içeren bitkiler arasında
olup, çok sayıda tür ve tür altı taksona sahiptir. Birçok türü Akdeniz fitocoğrafik
bölgesinde yayılış gösterir [60]. Thymus uçucu yağlarından gıda sanayisinde çeşitli
7