Füsun Sayek TTB Raporları 2008: Sağlık Emek-Gücü

Türkiye’de Hekimlerin ve Diğer Sağlık Emekçilerinin
İstihdamında Yaşanan Eşitsizlikler
Çalışmanın bu bölümünde Türkiye’de
istihdam edilen diş hekimlerinin,
ebelerin, eczacıların, pratisyen ve uzman
hekimlerin, hemşirelerin, sağlık
memurlarının ve sağlık emekçilerinin
(sayılan bütün meslek grupları birarada)
1995- 2006 yıllarında, illere göre
bin kişi başına düşen dağılımı incelenmiştir.
Hesaplanan dağılımlar, illerin
aynı tarihler içindeki DPT sosyoekonomik
gelişmişlik endeksi ve İGE ile
karşılaştırılmıştır.
Çalışmada Kullanılan Verilerin
Kaynağı, Veri Setinin Hazırlanması
ve İzlenen Yol
Çalışmada esas olarak 3 temel veri
kümesi kullanılmıştır;
İllere ve yıllara göre nüfus
İllere, yıllara ve mesleklere göre çalışan
sağlık emekgücü sayısı
İllere göre sosyo-ekonomik ve insani
gelişmişlik endeksi
İllere ve yıllara göre nüfus; Bu kümedeki
veriler Türkiye İstatistik Kurumu
(TÜİK) ve Devlet Planlama Teşkilatı
(DPT) kaynaklıdır. Her ilin her yıl için
nüfusu, 1990 ve 2000 genel nüfus
sayımı, 1997 nüfus tespit çalışması ve
2007 adrese dayalı nüfus sistemi sonuçları
ile, TÜİK ve DPT’nin bu yıllar
dışında Türkiye geneli için yıl ortası
nüfus kestirimleri işleme sokularak
hesaplanmıştır.
İllere, yıllara ve mesleklere göre çalışan
sağlık emek-gücü sayısı; Bu
kümedeki veriler TÜİK’ten alınmıştır.
Bununla birlikte, verinin kaynağı
Sağlık Bakanlığı’dır. 1995-2006
arasını kapsayan bu veri kümesinde
hatalı olduğu çok belirgin olan veriler,
başka kaynaklarla karşılaştırılarak
düzeltilmiştir. Kuşkulu verilere dokunulmamıştır.
Metin içinde kullanılan
renkli tablolarda herhangi bir ilde ya
da yılda görülen normal dışı durumun
kaynağı bu veri yapısıdır.
İllere göre sosyo-ekonomik ve insani
gelişim endeksi; Bu kümedeki verilerden
sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksleri
DPT, insani gelişim endeksleri
Birleşmiş Milletler (UNDP) kaynaklıdır.
Her iki veri grubu karşılaştırılabilir olması
için dönüştürülerek kullanılmıştır.
Çalışmada İzlenen Yol; Her veri grubu
için aşağıdaki işlemler standart olarak
uygulanarak farklı tablolar elde edilmiştir:
a. Her il için o yıl içindeki oranı, gerçek
yüzdeleri göstermektedir. Ancak,
81 ilin 11 yıllık dağılımlarını gösteren
bu tablolar kolay anlaşılabilir değildir.
Bu nedenle,
b. Sağlık emek-gücünün her meslek
grubuna ilişkin veri kümesi uluslararası
kurumların kullandığı biçime dönüştürülmüştür.
Bu tablolar her yıl ve her
il için 1.000 kişi başına düşen çalışan
sağlık emek-gücü sayısını göstermektedir.
Bu tablolar kullanılarak:
c. Her yıldaki dağılım %20’lik dilimlere
bölünmüştür. Böylece her yıl için
en küçük ve en büyük değerin farkına
dayanan ve birbirine eşit 5 dilimden
oluşan bir ölçek elde edilmiştir. Bu
ölçek:
1. En çok (görece en iyi)
2. Çok (görece iyi)
3. Orta (görece orta)
4. Az (görece kötü)
5. En az (görece en kötü)
biçiminde kodlanmış ve her ilin bulunduğu
dilimi gösteren tablolar elde
edilmiştir.
d. Karşılaştırma için, her ilin zaman
içinde değişimini gösteren bu tabloların
sonuna, ayrı kolonlar halinde, o
ilin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi
(DPTSGE ve SGE) ve insani gelişim
endeksine (İGE) göre bulunduğu dilimler
eklenmiştir. Bu tablolar anlaşılmayı
kolaylaştırmak için metin içinde
yıllara ve dilim değerlerine göre sıralı
biçimde renklendirilerek kullanılmıştır.
Nüfus TÜİK tarafından geriye doğru
güncellendiği halde, Sağlık Bakanlığı
SAĞLIK-EMEK GÜCÜ: SAYILAR VE GERÇEKLER
27