Füsun Sayek TTB Raporları 2008: Sağlık Emek-Gücü

Giriş
Türkiye’de bir süredir hekim sayısının
azlığı, buna çözüm olarak da
tıp fakültelerinin ve alınan öğrenci
sayılarının arttırılması konuları Sağlık
Bakanlığı tarafından sıklıkla gündeme
getiriliyor. Yetkililer hedeflerinin, tıp
fakültesi ve öğrenci sayılarının artırılmasıyla
hekim sayımızın, en kısa sürede,
OECD ve AB ülkeleri düzeyine
ulaşmasını sağlamak olduğunu fırsat
buldukça kamuoyu ile paylaşıyorlar.
Hükümet, her ile en az bir üniversite,
bir tıp fakültesi kampanyası başlatıp
Sağlık Bakanlığı’nın saptamalarına
dayanarak 2008 yılında açılan yeni
tıp fakülteleri ile fakülte sayısını 66’ya
ulaştırdı. Yükseköğretim Kurulu (YÖK)
da Sağlık Bakanlığı’nın belirlemeleri
doğrultusunda, konuyu üniversitelerle
bile müzakere etme gereği duymadan,
tıp fakültesi kadrolarını artırdı, yeni
tıp fakültelerine başka üniversitelerin
fakültelerinde okutulmak üzere 2008-
2009 eğitim-öğretim dönemi için öğrenci
alımını gerçekleştirdi. Yürütülen
faaliyet, AB standartlarını yakalamak
için bir dönem başlatılan, sertifikalı
kara ve deniz avcısı, ehliyetli sürücü,
sertifikalı amatör gemici vb. sayılarını
artırmak için yürütülen kampanyalara
benzemeye başladı. Ortaya çıkan
durum, alt yapısız ve ülke gerçeklerine
ve gereksinimlerine uymayan
koşullarda, eğitim yapılmış gibi yapılıp
sertifika dağıtılan programları çağrıştırmaktadır.
Unutulmamalıdır ki insan
sağlığı ve tıp bu ‘ciddiyeti’ kaldırmaz.
Türkiye’de altmışlı yılardan itibaren
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından
düzenli olarak hazırlanan
Beş Yıllık Kalkınma Planları’nda,
Türkiye’de hekim sayısıyla ilgili durum
saptaması ve öneriler ülkenin bütün
sektörleri ve toplumsal sağlık hedefleriyle
bir bütünlük içinde ele alınmaktaydı.
Özellikle 21-25 Mart 1992
tarihinde, Sağlık Bakanlığı tarafından
gerçekleştirilen Ulusal Sağlık Kongresi
ile başlayan süreçte ve sonrasında
hazırlanan raporlarda, Türkiye’de
hekim sayısı ile ilgili değerlendirmeler,
hem toplumsal yaşantımızın durumu
ve toplumun sağlığını belirleyici rolleri
bilinen diğer sektörlerden hem
de sağlık sektörünün bütünlüğünden
koparılarak, tek başına ele alınmaya
başladı.
Türkiye’de son 15-20 yıl içerisinde,
konunun sorumluları tarafından
kamuoyu ile paylaşılan çalışmalar
kronolojik olarak; Sağlık Bakanlığı
tarafından hazırlanıp yayımlanan
Mayıs 1992 tarihli “Ulusal Sağlık Politikası
Taslak Dokümanı”, Haziran
1997 tarihli “Sağlık İnsangücü Mevcut
Durum Raporu” ve 2007 tarihli
“Sağlıkta Mevcut İnsan Kaynakları
Durum Analizi”, Tıp-Sağlık Bilimleri
Eğitim Konseyi Başkanlığı tarafından
hazırlanıp yayımlanan Şubat 2008
tarihli “Türkiye’de Tıp-Sağlık Bilimleri
Alanında Eğitim ve İnsan Gücü Planlaması,
Mevcut Durum ve 2013 Yılı
Vizyonu” ile Sağlık Bakanlığı ve YÖK
tarafından hazırlanıp yayımlanan Mart
2008 tarihli “Türkiye Sağlık İnsangücü
Durum Raporu”dur. Çalışmaların
ortak noktası; sağlık insangücü alanını
sağlık sektörünün alt yapı, örgütlenme,
finansman ve hizmet sunumu gibi
bileşenlerinden bağımsız-ilişkisiz olarak
ele almış olmalarıdır. Raporların
hazırlayıcıları çalıştıkları alanı sağlık
sektörünün diğer alanlarıyla ilişkilendirmedikleri
için doğal olarak sağlıklı
toplum için sağlık sektöründen de
öncelikli olan toplumda hakim üretim
ve bölüşüm ilişkilerinin de dışında tutmuşlardır.
Sosyal bir alan olan sağlığı,
teknik bir alanmış gibi birkaç formüle
ve nedenselliğini sorgulamadıkları
birkaç sayıya daraltmışlardır.
Böylesi yaklaşımlar, herhangi bir bilgi
eksikliğinden değil, çalışma sahiplerinin
tercihlerinin bir sonucudur.
Tezlerini doğrulama aşamasında, var
olanı görmezden gelerek, tarafsız olamamışlardır.
Bu tutumun bilimsel yöntem
ile bağdaşmayan yaklaşımın bir
sonucu olduğunu saptamamız gerekir.
SAĞLIK-EMEK GÜCÜ: SAYILAR VE GERÇEKLER
7