23. araştırma sonuçları toplantısı 1. cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

P›nar›" ve Merkez Yenikonak Köyü içinde yer alan "Mesti Çeflmesi"nin belgeleme çal›flmalar›
yap›lm›fl olup an›lan tüm çeflmeler yöredeki benzer örnekleri ile birlikte XIX.
yüzy›l sonu-XX. yüzy›l bafl› olarak, Osmanl›’n›n son dönemlerine tarihlendirilmifltir.
SONUÇ
2003 y›l›nda çal›flmas› büyük oranda tamamlanan Alt›nova, Kuzova ve Uluova’n›n,
taranmam›fl alanlar›n›n taranmas› ve bu ovalar› s›n›rlayan da¤lar›n yamaçlar›nda
yer alan yerleflimlerin tespit edilerek belgelenmesi amac›yla yap›lan çal›flmalarda;
Alt›nova’n›n Palu’ya do¤ru olan alan›nda, Mastar Da¤›’n›n kuzey yamaçlar›nda ve
k›smen Kuzova’n›n Keban’a do¤ru olan alanlar›nda kimi eksiklikler kalsa da, 2004 y›l›
çal›flmalar›ndan sonra bölgenin genel de¤erlendirmesine bakt›¤›m›zda, çok say›da bilinmeyen
yerleflim yerinin tespit edilerek belgelendi¤i görülmektedir.
Gerek 2003 ve gerekse 2004 y›l› çal›flmalar› göstermektedir ki, Elaz›¤’›n bu bereketli
topraklar›nda güney kökenli insanlar›n Anti Toroslar’› aflarak bölgeye geldi¤i ve
yeni yerleflmeler kurdu¤u, Hoh Höyük örne¤inde oldu¤u gibi Transkafkasya kökenli insanlarla
birlikte yaflad›klar› görülmektedir. Mezopotamya kökenli ürünlerin yan›nda,
Malatya boyal›lar› ve ‹ç Anadolu iliflkili malzemelerin varl›¤›, ticaretin ilk çekirdek verilerini
sunarken; Kalkolitik Ça¤’da oldu¤u varsay›lan küresel bir ›s›nman›n, bu dönem
insanlar›n› daha serin olan yüksek rak›mlara ç›kard›¤›na ya da mevsimlik konaklama
yeri için yüksek rak›mlar›n tercihine iliflkin önerinin 24 , bölge genelinde de yafland›¤› görülmektedir
ki, 2004 y›l› çal›flmalar›nda, da¤l›k bölgelerde Kalkolitik Ça¤ verilerine ulafl›lm›flt›r.
Bu örneklerden Selvi Baba yerleflmesi, bölgenin Kalkolitik Ça¤ verileri veren
en yüksek kotlu alan› olup tepe üstünde kurulan bu yerleflim, so¤uk ve rüzgâra en aç›k
alan olan kuzey ve k›smen bat› yönde teraslama fleklindedir.
Harput’un kuzeyinde ve bat› yönündeki da¤l›k alanlarda yap›lan çal›flmalarda
ise, Hac›seli (Erbildi) yak›nlar›nda sözü edilen Roma Dönemi yoluna ulafl›lamam›flsa
da, bu yolla iliflkili olabilecek H›rbul düz yerleflimi ve hemen yan›ndaki yol güzergâh› ve
Erken Demir Ça¤›’na tarihledi¤imiz Namebafl› isimli karakol yap›s›, önemli buluntu
alanlar›ndand›r. Sözü edilen bu alanlarda tespiti yap›lan ve daha çok Roma ya da Ortaça¤’a
ait zay›f yerleflimler, bölgenin bu dönemdeki yerleflim hareketlili¤ini ortaya koyacak
verilerdir.
Yine Selvi Baba yerlefliminde tespiti yap›lan karakol yap›s›, Namebafl› Karakolu
ile birlikte, bu tiplemeye girebilecek ancak ifllevleri henüz netleflmemifl ve Keban yöresinde
tespiti yap›lan Koyunufla¤›, Gökbelen ve Örenkaya’da sözü edilen "dev evi" ya
da "dirhe" adl› yap›larla birlikte de¤erlendirilmektedir. Bu yap›lardan Selvi Baba’da yer
alan yap›n›n günümüzde Selvi Baba ad›yla kutsal alan olarak ziyaret amaçl› kullan›lmas›,
2003 y›l›nda u¤ran›lan ancak çal›flmas› ileriki y›llara b›rak›lan, Harput’un kuzeyinde
yer alan "Gavurtafl›" isimli alanda çal›flma yapmay› zorunlu k›lmaktad›r. Bu alanda
yerel halk taraf›ndan "Mor Ahron" ad›yla bilinen kilise yerinde, gayrimüslimlerce çeflitli
liturjik uygulamalar›n yap›lmas›, an›lan do¤al kayal›k alan zirvesindeki yaklafl›k 5x5
m.lik kare yap› izi veren y›¤›nt›n›n içinde ele geçirilen Erken Demir Ça¤›’na ait iki adet
seramik parças›, bu yap›n›n da ad› geçen di¤er yap›larla ayn› ifllevde olmas› gerekti¤ini
düflündürür. Kald› ki, bu yap›n›n bulundu¤u alan hem kuzey yönde Namebafl›’n›n da
bulundu¤u ve Pertek’e do¤ru olan platoya hâkimdir, hem de Harput’un bulundu¤u alana
hâkimdir.
Tüm bu verilerin yan›nda Y›¤matepe ve Genefik’te tespiti yap›lan Helenistik/Roma
Dönemi nekropol alanlar› ile, Çak›ltepe (Zerteriç) isimli tümülüs, 2003 y›l›nda tespiti
yap›lan Ho¤u Nekropolü’nden sonra, bölgenin ölü kültü ile ilgili yeni bulgulard›r.
Özellikle Zerteriç Tümülüsü, gerek bölgede ilk örnek olmas› ve gerekse Nemrut’tan
sonra k›rma tafl ile yap›lm›fl yeni bir örnek olmas› nedeni ile, üzerinde durulmas› ve jeofizik
araflt›rma yap›lmas› gerekli bir aland›r ki, yap›lacak tespit ile birlikte, bölgedeki
kaçak kaz›lar›n yo¤unlu¤u nedeni ile acil bir kurtarma kaz›s› önerilir.
24 Bkz. Ökse 1999: 304-307; 2003: 171-173.
162