23. araştırma sonuçları toplantısı 1. cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

nokta üzerinde yer almaktad›r. Tepenin hemen do¤u yamac›nda taze su kayna¤› mevcuttur,
ancak tepenin do¤u ve bat› yönlerindeki derin vadilerde Ege Denizi’ne do¤ru
akan ›rmaklar da su ihtiyac›na yönelik kullan›lm›fl olabilirdi. Çanak çömlek parçalar›n›n
yüzey üzerinde da¤›l›m› esas al›nd›¤›nda, yerleflimin ölçüleri yaklafl›k olarak 100 m 2 civar›ndad›r.
Bu alan içerisinde yerleflim yüzeyi üzerinde neredeyse eflit olarak da¤›lm›fl
yaklafl›k olarak 800 çanak çömlek parças›, 900 çakmaktafl› alet kaydedilmifltir (Resim:
3, 4). Günlük amaçl› kullan›lan bu tür nesnelerin yan›nda çanak çömlek anlam›nda depolama
kap parçalar› da ele geçirilmifltir. Yüzey malzemeleri aras›nda az say›da Melos
kökenli olabilecek obsidiyen, bir kil damga mühür parças›, ö¤ütme ve ezgi tafllar›,
havan ve havan elleri, tafl kaplar ve çeflitli sapl› ve el baltalar› ön plana ç›kmaktad›r
(Resim: 6, 8).
Yüzey buluntular› aras›nda önemli bir oran› oluflturan tek renkli kahverengi-k›rm›z›
veya turuncumsu-k›rm›z› astarl› çanak çömlek grubu Coflkuntepe’nin Neolitik Dönem
içinde kronolojik ve kültürel boyutta iliflkilendirilmesinde önemli bilgiler sunar. Coflkuntepe’de
ele geçirilen tek renkli k›rm›z› astarl› ve perdahl›, basit genifl kar›nl› ve S-
profilli çanak ve çömlekler, dik ya da hafif içe dönük a¤›zl› çanaklar, dudak üstü düz kesilmifl
profilli kaplar, kal›nlaflt›r›lm›fl dipler, halka kaideler, dikine ip delikli tüp ve yumru
tutamaklar Göller Bölgesi çanak çömle¤i ile yak›nl›k göstermektedir. Bu tür benzerliklerden
yola ç›karak Coflkuntepe yerleflimi zamansal aç›dan yaklafl›k olarak M.Ö. 6000
civar›na tarihlenebilir. Benzer bir flekilde, ele geçirilen dikdörtgenimsi kil damga mühür
parças› da Göller bölgesi veya orta Anadolu ile ba¤lant›y› gösteren di¤er bir veri olarak
kabul edilebilir (Resim : 5). Kil damga mühürlerin varl›¤› Göller Bölgesi’nde Badema-
¤ac›, Konya bölgesinde Çatalhöyük’te ve ‹zmir bölgesinde Ulucak Höyük ve Dedecik-
Heybelitepe’de bilinmektedir 2 . Daha önce Kuzeybat› Anadolu Bölgesi’nde kil bask› mühürlerin
varl›¤›n›n bilinmedi¤i göz önüne al›nd›¤›nda Coflkuntepe örne¤inin önemi artmaktad›r.
Yaklafl›k olarak konik bir tutamak ve enine düzenlenmifl zigzaglardan oluflan
desene sahip bu damga mührün en yak›n benzerinin Macaristan’da Körös-Starcevo
kültürü erken neolitik yerlefliminde ele geçirilmesi ise bir sürpriz de¤ildir 3 . Çünkü Yunanistan
ana karas› ve Balkanlar dahil güneydo¤u Avrupa’da ele geçirilen örneklerin
ço¤unun Anadolu kökenli oldu¤u veya ortak kökenden gelen neolitik toplumlar›n bir
ürünü oldu¤u görüflü yayg›n bir flekilde kabul edilmektedir.
Sürülebilir veya ekilip/biçilebilir alanlar›n Coflkuntepe’nin yak›n çevresinde mevcut
olmay›fl›, farkl› ekonomik biçimlerin burada uyguland›¤› olas›l›¤›n› düflündürmektedir.
Örne¤i yüzey araflt›rmalar› s›ras›nda çanak çömlek ve tafl aletler yan›nda yerel
ekonomiye ›fl›k tutabilecek veriler mevcuttur. Örne¤in deniz ürünlerinden faydalan›ld›-
¤›na iflaret eden çok say›da deniz kabu¤u mevcuttur. Ostrea edulis, Murex trunculus,
Murex brandaris, Cardium edule, Tapes decussatus, Pectunculus pilosa, ve Patella
vulgata en yayg›n olarak temsil edilen türlerdir. Murex türleri d›fl›nda kalan deniz kabuklar›
yenilebilir deniz ürünlerini temsil eder ve Coflkuntepe’nin güneyinde yer alan s›¤
sularda kolayca elde edilebilir niteliktedir. Coflkuntepe yüzey araflt›rmalar›nda ayr›ca
yaklafl›k yüz civar›nda deniz k›y›s›ndan toplanm›fl oldu¤u anlafl›lan küresel sapan tafl›
da ele geçirilmifltir. Avc›l›k veya savunma ile ilgili olan bu tür nesneler Çanak Çömlekli
Neolitik Dönem içinde ok uçlar›n›n yerini alan yeni bir unsur olarak ortaya ç›kt›¤› bilinmektedir
4 . Bu tür nesnelerin Coflkuntepe’de varl›¤› yerel ekonominin baflka bir yönü
konusunda bilgi vermesi aç›s›ndan önemli say›labilir.
2 G. Umurtak, “Neolitik ve Erken Kalkolitik Ça¤da Burdur-Antalya Bölgesi Mühürcülü¤ü Üzerine Baz› Gözlemler,”
Adalya 4 (2000) res. 3 ve 5; J. Mellaart, “Excavations at Çatal Höyük, third preliminary report, 1963,” Anatolian Studies
14 (1964) 96-98; C. Lichter, “Western Anatolia in the Neolithic and Early Chalcolithic: the actual state of research,” C.
Lichter, (derl.), How did Farming Reach Europe? Anatolian-European Relations from the Second half of the 7th
through the first half of the 6th millennium cal. B.C. (Istanbul 2005) 67.
3 J. Makkaay, Early Stamp Seals from South East Europe. (Budapest 1984) fig. 7
4 M. Özdo¤an, “On arrows and sling missiles: what happened to the arrows?,” R. Aslan, St. Blum, G. Kastl, F.
Schweizer, D. Thumm, (derl.), Mauerschau. Fetschrift für Manfred Korfmann, (Remshalden-Grunbach 2002) 442.
412