23. araştırma sonuçları toplantısı 1. cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ya da yay›nlanmam›flt›r. Bu nedenle Guyer ile Herzfeld taraf›ndan yay›nlanan kitap günümüzde
yap›lan araflt›rmalar için hâlâ bafllang›ç noktas› olarak kabul edilir.
Baz› yap›lar o zamandan bu yana da tahrip görmüfltür. Korykos’un do¤usunda
bulunan kilise direkt olarak sahil yolu ve deniz aras›nda bulunmaktad›r. Yol geniflletme
çal›flmalar› s›ras›nda bat› cephesi zarar görüflmüflse de apsis ve do¤u k›sm› hâlen yerinde
durmaktad›r. Bu kilise daha önceki bir evreye ait olan bir mezar›n üzerine kurulmufltur.
Ancak yine de buraya girifl güney taraftan sa¤lanabilecek flekildedir. Olas›l›kla
bu kilise, mezar odas›nda oldu¤u düflünülen bir H›ristiyan martir ad›na yap›lm›flt›r.
fiehrin kuzeydo¤usunda bulunan ve transept kilisesi extra muros olarak an›lan kilisede
kaçak kaz› yapanlar birkaç y›l önce, sütun tafl›yan an›tsal bir kaideyi y›km›fllar ve
yere yuvarlam›fllard›r. Bu s›rada da yüzey ve buluntular zarar görmüfltür. Bu iki kilise
örne¤inde, yap›lar daha fazla tahrip edilmeden, dokümantasyonunun yap›lmas›n›n
önemi görülmektedir.
Bu kay›plar›n yan› s›ra, henüz bilimsel yay›nlarda yer almam›fl olan yeni gözlemler
de yap›lm›flt›r. Eski yörük mezarl›¤›n›n yak›n›nda, flehrin kuzeyindeki nekropolde,
ön girifli olan üç nefli bir bazilikan›n kal›nt›lar›na rastlanm›flt›r. Duvarlar› temel seviyesine
kadar tahrip olmufltur. Yap›n›n iç k›sm›nda ve mezarl›kta sütun gövdeleri ve iki Korinth
sütun bafll›¤› bulunmaktad›r. Etrafa da¤›lm›fl olan tafl plakalar kilisenin taban döflemesinin,
bu bölge için tipik olan (flimdiye kadar Korykos ve Elaiussa’dan örneklerinin
yay›nlanm›fl oldu¤u) opus sectileden oluflmufl bulundu¤unu göstermektedir. Bir
ambonun, yani Erken Bizans Dönemi kürsüsünün taban›, yak›ndaki yörük mezarl›¤›nda
mezar tafl› olarak kullan›lm›flt›r ve muhtemelen bu kiliseye aittir. Kilise kuzeybat›da,
bir ön mekân arac›l›¤› ile özenle ifllenmifl cephesi ve büyük bir kap›s› olan, iç k›sm› da
ana kayadan oluflturulmufl bir kubbe ile vurgulanm›fl olan bir mezar odas›na ba¤lanmaktad›r.
Muhtemelen bu mezarda bir H›ristiyan azizin veya martirin gömülü oldu¤una
inan›lmaktayd›.
Afla¤› yukar› bu mezar kilisesi ve manast›r kilisesi olarak an›lan yap›n›n aras›nda
y›¤ma toprak ve tafllardan oluflan bir tepe bulunmaktad›r. Burada da Erken Bizans
Dönemine ait bir baflka büyük yap› kompleksi bulunmaktad›r. Tepenin kenar›nda tonozlu
bir mekân ve ba¤land›¤› bir apsis bulunmaktad›r. Hemen bu apsisin yan›nda daha
büyük bir apsis daha vard›r. Apsisin e¤imli yap›s› ve bugünkü taban seviyesinde yar›m
daire biçimini al›fl› görülmektedir. Buradan anlafl›lmaktad›r ki, apsis bugün tonoz
seviyesine kadar dolgu toprak içersindedir ve dolu tepesi oldukça yüksektir. Di¤er duvar
kal›nt›lar› özellikle apsisin bat›s›nda ve güneyinde izlenebilmektedir. Yap› kompleksinin
içerisinde da¤›n›k bir flekilde H›ristiyan kiliselerinden bilinen templon payesi, çok
k›r›lm›fl bir bafll›k ve süslü bir kemere ait olan bir friz bloku bulunmaktad›r. Apsislerin
duruflu Erken Bizans kiliselerinden bilinen ve Kilikia’da tipik olan (Korykos “Büyük extra
muros kilisesi" ) apsisli iki yan oda ile çevrelenmifl büyük orta nefli yap›lar› ça¤r›flt›rmaktad›r.
Templon payesi de Erken Bizans Dönemi yorumuna uygundur. Ancak Erken
Bizans Döneminde tipik oldu¤u gibi bütün Korykos kiliseleri do¤uyu gösterirken,
burada apsisler kuzeye yöneliktir. Kompleksin yorumu için daha kesin sonuçlara ihtiyaç
duyulmaktad›r.
Nihayet hakk›nda bilgi sahibi oldu¤umuz bir kilisenin de burada eski bir sorununu
çözebiliriz. "Katedral" ad› verilen sahil yolu yan›nda bulunan bu kilisenin apsisi içten
yar›m daire, d›fltan ise çokgen fleklindedir. Tam orta ekseninde bir burnun olmas› H›ristiyan
kilise mimarl›¤›nda hiç al›fl›lm›fl bir durum de¤ildir. Bu özellik, kilisenin inflas›nda
arazi s›n›rlar›nda daha önceden mevcut binalara uyum sa¤lamak amac›yla ortaya ç›km›fl
olabilir. Nitekim kilise, do¤usunda bulunan daha eski yap›n›n yan›na infla edilmifltir.
Eski yap›n›n konumu nedeniyle apsisin orta eksenindeki burun oluflmufltur. Bu
durum bugüne kadar dikkate al›nmam›flt›r çünkü eski yap› hemen hemen tamamiyle
yok olmufltur ve geriye kalan az say›daki parça yo¤un bitki örtüsü içerisinde kaybolmaktad›r.
Kilisenin apsisinin d›fl›nda bulunan renkli mozaik de dikkat çekicidir. Eski yap›n›n,
apsisin ve mozai¤in birbirlerine olan iliflkileri daha detayl› araflt›r›lacakt›r.
23