23. araştırma sonuçları toplantısı 1. cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Mut masifini de içine alarak Orta Kilikya’da bulunan buluntu yerlerini ve üçüncü grup
Oval›k Kilikya’daki buluntu yerlerini kapsamaktad›r. Toplam 22 mozaik buluntu yerinden
örnekleme yap›lm›flt›r. Bunlar bat›dan do¤uya do¤ru Kad›pafla, Syedra, Güneyköy,
Anamur, Güvercin Adas›, Ovac›k, Aloda, Da¤ Pazar›, Manast›r, Tahtac›beleni,
Elaiussa, Ala Cami, Çardak, C›v›kl›, Çunur, Gafarl›, ‹mamo¤lu, Karl›k, Konac›k, Soli,
Tafltepe ve Yarpuz’dur (Resim: 2).
Küpçüklerin tafl yap›lar› incelendi¤inde hemen hemen tüm örneklerin kireçtafl›
ya da kumtafl›, az say›da örne¤in ise çamurtafl› oldu¤u belirlenmifltir. Tan›mlanm›fl kireçtafl›
örnekler alt grupland›rma ile mikritik, biomikritik, sparitik, biosparitik, resifal, dolomitik,
detritik ve pelajik olarak s›n›fland›r›lmaktad›r. Örnekler aras›nda yaln›zca bir tanesi
serpantinit, bir tanesi traverten, iki tanesi yar› mermer ve iki tanesi de mermerdir.
Biosparitik ve biomikritik kireçtafllar› bolca mercan, alg ve foraminifer fosilleri içermektedir.
Örneklenen kireçtafllar›nda tan›mlanabilen fosil türleri flunlard›r; nummulites sp.,
alveolina sp., globotruncana sp., globorotalia sp. ve globigerina sp.
Al Oda Ma¤ara Kilise mozai¤inde daha çok mikritik kireçtafl›, çamurtafl›, globigerina
fosili içeren biomikritik kireçtafl› ve pelagik kireçtafl›ndan küpçükler kullan›ld›¤›
saptanm›flt›r (Resim: 2). Aphrodisias mozaiklerinde mikritik ve biomikritik kireçtafl›n›n
çeflitli örnekleri saptanm›fl (Resim: 3), yine Çardak (Resim: 4) ve C›v›kl›’da (Resim: 5)
globotruncana sp ve globorotalia sp fosillerini içeren biomikritik kireçtafllar› tespit edilmifltir.
Oval›k Kilikya’daki mozaiklerin ço¤unlu¤u Çunur, Gafarl› ve Karl›k mozaiklerinde
oldu¤u gibi nummulites ve alveoline fosilleri içeren resifal kireçtafl›ndan küpçüklerle
yap›ld›¤› görülmüfltür (Resim: 6, 7). Keza Konac›k ve Syedra’dan al›nan örnekler de
ço¤unlukla biomikritik kireçtafl› özellikleri gösterirken (Resim: 8-10) Konac›k’ta ayr›ca
serpantinit de saptanm›flt›r. Çunur ve Da¤ Pazar› mozaiklerinden elde edilen örnekler
ilginç bir özellik göstermifltir; bu mozaikler henüz tipik mermer haline gelmemifl, mermerleflme
aflamas›ndaki (rekristalize) kireçtafl›ndan elde edilmifl yar› mermerlerdir. Ala
Cami Bazilikas›’nda yüzeyde da¤›lm›fl olarak bulunan küpçüklerden al›nan örnek ve
Yarpuz’dan al›nan örneklerin petrografik incelenmesi, ilgili küpçüklerin tipik mermer
özelli¤inde oldu¤unu göstermifltir (Resim: 11,12).
Bu çal›flmada incelenen mozaik küpçük örneklerinin yafl› Eosen ya da Oligosen
dönemlerine, yani yaklafl›k 35-45 milyon y›la tarihlenmektedir. Neojen Döneme ait tafl
örneklerin yan› s›ra 80-60 milyon y›l öncesi Üst Kretase Dönemine ait tafl örneklerine
de rastlanm›flt›r.
Kilikya bölgesi jeolojik ve jeomorfolojik olarak boydan boya Toros Da¤lar› silsilesi
içinde kalmaktad›r. Bölgenin jeolojik yap›s›, Toros ve anti-Toroslar’›n oluflumu çok
çal›fl›lm›fl olup bilim insanlar›nca iyi bilinmektedir. Bölgenin jeolojisini inceleyen çal›flmalar,
dikkat çekici karmafl›k bir stratigrafinin varl›¤›na iflaret etmektedir 3 . Jeolojik incelemeler
bölgenin esas olarak kireçtafllar›n›n bask›n oldu¤u çökel kaya birimlerinden
olufltu¤unu göstermektedir. Baz› kesimlerde kumtafl›, fleyl gibi çökel kayalar ve bunlar›n
yan› s›ra andezit, bazalt ve granit türü magmatik kayalara rastlan›rken jeolojik araflt›rmalar,
mermer türü kaya katmanlar›n›n hiç olmad›¤› sonucunu vermifltir.
Bölgenin Paleozoik Dönemi çamurtafl›, kuvarsit ve kalker katmanlar›n› takiben
dolomitik katmanlar› kapsamaktad›r. Erken Triyas’ta bafllayan çökelme, Orta ve Üst
Jurasik periyodunda yayg›nca karbonat türü kayalar›n oluflumunu sa¤lam›fl, bu karbonat
çökelimi Alt Kretase’de de sürmüfltür. Alt Kretase yafll› karbonatlar genelde homojen
kireçtafllar›ndan oluflmaktad›r. Bu karakteriyle bölgenin Mezozoik Dönemi genellikle
karbonat türü kayalar›n bask›n olarak olufltu¤u bir dönem niteli¤indedir. Üst Kretase
Dönemine gelince , alttan üste do¤ru birbirini izleyen 3 ayr› fasiyeste kireçtafl› görülür.
Bunlar marn, marnl› kireçtafl›, neritik kireçtafl› ve en üstte de yeflil, k›rm›z› ve gri renklerde,
alacal› Globotruncana sp. fosil içeren kireçtafl› ara katk›l› marn katmanlar› ile karakterize
edilmektedir. Kilikya’da Mesozoik Dönem k›sa sürer ve özellikle Bat› Silifke ve
3 B. Toro - M. di Filippo “Caratteri Fisiografici del Territorio” in: Elaiussa Sebaste I: Campagne di Scavo 1995-1997 ed.
E. Equini Schneider. Rome. 1999. 13-24.
406