Sayı 11- Ocak/Mart 2013 - Antalya Rehberler Odası

Kapadokya’nın Tarih Öncesi / The Prehistory of CappadociaKaya zemin üzerine yerleşenancak kazılan çukurlar dışındakayalık zemin müdahalesinindaha az olduğu Niğde/Bor ilçesindekiRoma havuzunun terasınbulunan Köşk Höyük yerleşimininen erken tabakası MÖ7. binyılın sonlarına dek geriyegitmektedir. Bölgenin sunduğuyaşam şartlarıyla daha çokavcı-toplayıcı bir yaşam sürenKöşk halkı, endüstrisi bakımındankapalı bir toplum olmaklabirlikte, dini olarak, Anadolu’dahiçbir yerde örneklenmemişancak kendisinden 2500 yılönce Yakındoğu kültürlerindebilinen Atakültü geleneğinisürdürmesi bakımından ilginçbulgular vermiştir. En ilginçbuluntu topluluğunu, yerleşiminII. ve III. tabakalarındaaçığa çıkarılan 19 adet kil sıvalıkafatası oluşturur. Ölününbedeninden ayrılan ve kimi aşıboyasıyla boyanarak kille sıvanankafatasları, evlerin içindemuhafaza edilerek ölüm ile yaşamarasında bugün pek çokanlam yükleyebileceğimiz birinancın göstergesini bünyesindetaşımaktadır.Aynı dönemde, Niğde merkezinkuzeybatısındaki Tepecik- Çiftlik Höyüğü’ndebulunan, atların phalanx kemiklerindenyapılmış idoller,Kuzey Suriye’nin MÖ 10./9.binyıl kültürlerinde tanınan geleneğinyine yaklaşık 2500 yılsonraki temsilini sürdürüyorolması bakımından önemlidir.Köşk Höyük ve Tepecik-Çiftlik’dekibu gibi kültürel etkiler,devam edegelen dini anlayışınizlerini taşıyor olması gibi, budönemde bölgelerarası kültürelve ticari tanınırlılığın da işaretlerinisunmaktadır. AyrıcaTepecik-Çiftlik’te bulunan çoksayıdaki obsidyen ve benzeriendüstriye ait kalıntılar, buyerleşimin Kaletepe obsidyenticaretini örgütleyen merkezibir konuma sahip olduğunu dagöstermektedir.Köşk Höyük ve Tepecik -Çiftlikile kısa süreli araştırılabilmişBor-Pınarbaşı yerleşimlerindebulunan kabartma insanve hayvan figürlü pişmiş toprakkaplar, işledikleri konularıbakımından Yakındoğu’nunen ilginç unsurlarından birisiniyansıtmaktadır: Ekin toplayaninsan, yabani eşeği tuzağasürükleyen avcı, tek başınadans eden veya kol kola halayçeker tanrıçalar, bukranyumdizileri, çatal boynuzlu geyikbaşları, doğan güneş, pandantifdizileri, kaplar üzerinde görülenkabartma figürlerinlerdenbazılarıdır. Ayrıca tanrıça vehayvanlara ait çok sayıda heykelcikde bulunmuştur. KöşkHöyük’te bulunan ana tanrıçabiçimli pişmiş toprak kap, boyunkısmına insan yüzü betimlenmişbir kap ve benzerleriEpipaleolitik döneme dek geriyegiden, Çiftlik-Tepecik’tenucu buzağı başı şeklinde bezenmişbir kemik alet gibi buluntular,yine çağdaşları bakımındanünik eser olma özelliğigösteren örneklerdendir. ÇatalhöyükIII. tabakasında bulunanyaban domuzu avı sahnesininbir benzeri, Köşk HöyükIII. tabakasında bir yapı duvarındaaçığa çıkarılmıştır; bu veavcılıkla ilgili diğer buluntular,avcılığın dönem toplumundakiönemini ve tinsel anlamını44>45 ANTALYA REHBERLER ODASI DERGİSİ