Budynki z płyt słomianych i trzcinowych - Chrzanowski S. - Cohabitat

wapienno-gipsową lub zaprawą z gliny z dodaniem cementu.
Grubość tynku na płytach nie powinna przekraczać 1,5 do 2 cm.
Najprostszą formę tynków stanowią następujące tynki jednowarstwowe
:
1. Tynk surowy „rapówka". Wykonanie tego tynku polega
na równomiernym obrzuceniu kielnią powierzchni jedną z niżej
podanych zapraw. Tynk surowy stosuje się w budynkach
gospodarskich, na strychach, na ścianach szczytowych i na
innych elementach budynku nie wymagających gładkiej powierzchni.
2. Tynk surowy z zagładzeniem od ręki kielnią. Powierzchnia
takiego tynku jest bardziej szczelna niż narzuconego kielnią
bez wygładzenia.
3. Tynk surowy ściągany łatą lub packą. Zamiast wygładzenia
kielnią nierówności ściąga się łatą tynkarską lub packą
z miękkiego drewna.
4. Tynk surowy pędzlowany. W celu uzyskania gładkiej powierzchni
tynk surowy po ściągnięciu łatą lub packą dodatkowo
pędzlu je się (zwilża się) rzadką zaprawą z równoczesnym
zacieraniem drewnianą packą.
Zaprawę glinianą do robót murowych i tynkowych sporządza
się z gliny przez dodanie do niej piasku i zarobienie mieszaniny
wodą w takiej ilości, aby w rezultacie powstało ciasto
0 odpowiedniej gęstości (gęstego błota). Zaprawa tego rodzaju
nie jest dostatecznie trwała ani mocna i nie jest też odporna
na wilgoć. Nie należy też używać jej do tynkowania powierzchni
zewnętrznych, wykonanych z płyt słomianych. Natomiast
ze względu na szorstką powierzchnię płyt i na dużą przyczepność
zaprawy glinianej do płyt można nią tynkować ściany
wewnętrzne w budynkach gospodarskich drugorzędnych, jak
szopy, kurniki, a nawet kuźnie i warsztaty.
Do tynkowania ścian zewnętrznych i stropów z płyt słomianych
może być natomiast użyta zaprawa gliniano-wapienna.
Zaprawa ta po wyschnięciu i stwardnieniu zewnętrznie niczym
się nie różni ed wapiennej. Chociaż nie jest ona tak trwała
1 mocna jak wapienna, jednak ze względu na oszczędność ma-
-56
teriałów i niski koszt może zastąpić zaprawę wapienną. W skład
tej zaprawy wchodzą następujące składniki: 1 wiadro wapna
gaszonego dołowanego co najmniej przez 12 tygodni, 3 wiadra
ostrego piasku drobnoziarnistego, 3 wiadra gliny tłustej,
1 wiadro kro wieńca i 2 wiadra plew żytnich, jęczmiennych
lub pszennych. Po dokładnym wymieszaniu wymienionych
składników z sobą zarabia się je taką ilością wody, aby tnie
występowała ona z masy, a zaprawa nabrała struktury średnio
gęstego błota o jednolitym wyglądzie.
Płyty tynkuje się zaprawą w ten sposób, że najpierw obrzuca
się nią warstwę grubości 1 do 1 1/2 cm. Dopiero po paru dniach,
gdy narzucona warstwa nieco przyschnie i stężeje, wygładza
się ją drewnianymi packami, opryskując wygładzane powierzchnie
tą samą zaprawą, lecz nieco rozcieńczoną wodą
z dodaniem paru garści krowieńca lub krwi bydlęcej.
W razie braku wapna można zastosować wyprawę o następującym
składzie:
1 wiadro gliny tłustej,
1 wiadro piasku,
1/2 kg mąki żytniej sparzonej,
albo też:
2 wiadra gliny,
1/2 wiadra krwi bydlęcej,
1 wiadro plew lub 1/2 wiadra sieczki ze słomy.
Tymi zaprawami tynkuje się płyty podobnie, jak podano
poprzednio, do grubości 2 cm.
Zaprawy z gliny wymieszanej z piaskiem i niewielką ilością
cementu stanowią odrębny ich rodzaj i jako materiał wiążący
i służący do wykonania tynków zupełnie nowy wymagają
szerszego omówienia.
Glinę odpowiednio tłustą, lecz nie iłowatą, zarobioną wodą
do gęstości śmietany, którą w tym stanie nazywamy zawiesiną
glinianą, miesza się z cementem i piaskiem w różnych proporcjach,
odpowiednio do przeznaczenia. Po stwardnieniu zaprawa
ta stanowi zupełnie nowy materiał całkowicie różniący
się od składników, z których został wykonany i odznaczający
53