Budynki z płyt słomianych i trzcinowych - Chrzanowski S. - Cohabitat

niach nie wyprawionych mogą wywołać porastanie powierzchni
płyt. Przy -słomie targanej (spod młocarni) kłosów się nie obcina,
licząc się ze znacznie dokładniejszym wypróżnieniem
kłosów z ziaren przez maszynę.
Wszystkie dodatnie cechy właściwe prostej słomie żytniej
ma też trzcina należycie i w odpowiednim czasie zebrana
i przygotowana. Trzcinę ścina się późną jesienią lub na początku
zimy po pierwszych przymrozkach, gdy jest ona już
w stanie martwym i nie zawiera soków i wilgoci, a nie jest
jeszcze potargana i połamana przez wiatry i śniegi. Po ścięciu
trzcinę sortuje się, układa i wiąże w snopki, które należy przechowywać
pod dachem w celu dokładnego wysuszenia. - Przy
sortowaniu trzemy należy odrzucić wszystkie łodygi grubsze
od 10 mm w grubszym końcu, gdyż do prasowania płyt nadaje
się tylko trzcina drobna, a im będzie drobniejsza, tym
lepsza. Również należy odrzucić wszystkie źdźbła niedojrzałe
i skruszone. Trzcina jest znacznie bardziej sprężysta od słomy
i wobec tego płyty wykonane z trzciny są znacznie odporniejsze
na zginanie niż słomiane. Wskutek tej dodatniej cechy są
dobrym materiałem do wykonania powały oraz pokryć dachowych
i w tych wypadkach mogą z dobrym skutkiem zastąpić
deski.
Sitowie ma mniej więcej te same cechy co słoma, lecz jest
palne i płyty z niego wykonanie odznaczają się większą wiotkością,
wobec czego nadają się prawie wyłącznie na elementy
ścienne lub do izolacji cieplnej.
Słoma, trzcina i sitowie, przeznaczone do produkcji płyt,
powinny pochodzić z ostatnich zbiorów i inie mogą być zbutwiałe,
zwietrzałe, zmierzwione, lecz zupełnie suche, gdyż dobre
płyty mogą być wyprodukowane tylko z dobrych materiałów.
O trwałości słomy i trzciny można sądzić na podstawie dotychczasowego
użytkowania ich w dawnych, a dziś jeszcze
istniejących budowlach. Jako najlepszy przykład trwałości
słomy i trzciny służą pokrycia dachów, które będąc nie osłonięte
tynkiem lub innym środkiem narażone na ciągłe zmiany
8
atmosferyczne, targane wiatrem, zmaczane deszczem i śniegiem
i na przemian suszone na słońcu i wietrze, zdolne są
przetrwać w stanie zdatnym do użytku przez 15 lat przeciętnie,
a często są zmieniane dopiero po 25 latach. Z tego można wyciągnąć
wniosek, że należycie sprasowane płyty pokryte warstwą
tynku zachowują swą pełną zdolność i trwałość w konstrukcjach
zewnętrznych przez co najmniej 50 lat, to jest
tyle czasu co drewno.
Należycie wykonane płyty z wymienionych surowców są
w dostatecznej mierze sztywne, mocne, twarde, sprężyste i zaliczane
są do materiałów ogniochronnych, gdyż nawet będąc
polewane materiałem łatwopalnym po wypaleniu się nastroszonych
na powierzchni płyty ździebeł tlą się jedynie do czasu
wypalenia się materiału zapalającego, po czym proces tlenia
samoczynnie ustaje. Są one też złym przewodnikiem dźwięków,
wobec czego mogą być używane do izolacji akustycznej.
Tynk wapienny, cementowo-glmiany, a nawet gliniany bardzo
dobrze -utrzymuje się ma szorstkiej powierzchni płyty
wskutek dużej przyczepności sprasowanej słomy lub trzciny.
Aby sprasowane płyty utrzymały nadany im kształt, podczas
prasowania wiąże się je drutem. Przy produkcji w prasach
ręcznych używa się drutu 2 mm na wiązadła główne i klamerki.
Jeśli zamiast klamerek stosujemy zszywanie płyt, wówczas
do szycia używa się drutu .0,5 mm. Na główne wiązadła
i klamerki używa się drutu ocynkowajnego, koniecznie miękkiego.
Twardy i sprężysty drut do tego celu nie nadaje się. Drut
cienki do zszywania powinien być wyżarzony („glijowany").
III. RĘCZNE PRASY „KUBANIEC" ORAZ INŻ. BERBEKA
I ICH WYKONANIE
Do prasowania płyt ze słomy, trzciny i innych włóknistych
surowców istnieje kilka rodzajów pras o różnej konstrukcji,
wielkości i wydajności w zależności od rodzaju produkcji.
9