Budynki z płyt słomianych i trzcinowych - Chrzanowski S. - Cohabitat

cjalnym stożkiem blaszanym, zwanym stożkiem pomiarowym
Nowikowa. Na drobnych budowach wystarczy kontrola gęstości
przez ważenie zawiesiny w naczyniu o znanej pojemności,
Mając tak wykonaną zawiesinę można przystąpić do przygotowania
zaprawy cementowo — glinianej. W tym celu do foli
(skrzyni murarskiej) wlewa się zawiesinę, do której dosypuje
się odpowiednią ilość cementu portlandzkiego „250". Oba te
składniki bardzo dokładnie miesza się ze sobą dolewając w razie
potrzeby tyle wody, aby jej już nie dodawać po dosypaniu
piasku. Po stwierdzeniu, że mieszanina ma jednolity kolor
bez plam i smug, dosypuje się stopniowo określoną ilość piasku
mieszając wciąż zaprawę, aż do otrzymania masy o jednolitej
strukturze. Należy nie zapominać, że przygotowana zaprawą
powinna być zużyta w ciągu dwóch godzin, a w dnie upalne
nawet w ciągu jednej godziny od dodania cementu do zawiesiny,
gdyż po upływie tego czasu rozpoczyna się wiązanie zaprawy.
Zależnie od przeznaczenia zaprawy i jakości gliny zmienia
się ilość składników, to jest cementu, zawiesiny i piasku, których
stosunek przy zachowaniu powyższej kolejności przedstawia
się następująco:
Do tynkowania ścian zewnętrznych od strony zewnętrznej
na 1 część cementu bierze się 1 część zawiesiny i 6 części piasku
(to jest 1:1:6) można też przyjąć skład zaprawy 1 :1,5 : 8
albo 1:2:9 (zaprawa nr 1).
Do tynkowania ścian wewnątrz stosuje się słabsze zaprawy,
a mianowicie: 1:2:10 lub 1:2: 14 albo 1:3:16 (zaprawy nr 2).
Do tynkowania pokrycia dachu z płyt słomianych należy
stosować zaprawę mocniejszą: 1 : 0,5 : 2,5 albo 1 : 0,5 : 3, albo
1:1:4 lub 1:2:5 (zaprawa nr 3), z których za najstosowniejsze
należy uważać te dwie ostatnie (to jest 1 :1 :4 i 1 : 2 :5),
gdyż przy zaprawach tłustych zachodzi obawa pojawienia się,
bardzo szkodliwych, prawie niewidocznych rys na powierzchni
dachu wskutek skurczów zaprawy o dużej zawartości cementu.
Zaprawa gliniano-cementowa ma cenną właściwość bardzo
szybkiego twardnienia i przy odpowiednich warunkach atmo-
56
sferycznych już po dwóch dniach można ją uważać za wystarczająco
stwardniałą. Wykonane z niej tynki mogą być zacierane
już po kilku godzinach. Aby zaprawa nie spływała
po obrzuceniu nią płyt, powinna być dostatecznie gęsta.
Do spajania płyt ze sobą, jak również płyt ze słupami, należy
używać jedną z zapraw nr 1.
Jakkolwiek płyty ze słomy i trzciny mają dostatecznie
szorstką powierzchnię i przyczepność zaprawy do nich jest
bardzo duża, to jednak zdarzają się wypadki pojawienia się
drobnych rys na powierzchni tynków, przeważnie wzdłuż linii
połączenia płyt z sobą, a nawet odpadania kawałków tynków
zewnętrznych i to od strony południowej.
Przyczyną pękania zwykle bywa wykonywanie tynków zewnętrznych
w dni upalne lub w czasie silnych wiatrów. Otóż
tynki zewnętrzne należy wykonywać w dnie pochmurne. Tynki
gliniano — cementowe należy chronić od słońca i wiatru przynajmniej
przez jedną dobę, tynki innych rodzajów przez kilka
dni, aż należycie wyschną. Inną przyczyną pikania tynków
i to na płytach trzcinowych jest niestaranne sortowanie trzciny,
co ma miejsce zwłaszcza w zakładach masowej produkcji.
Niedojrzałe źdźbła trzciny na powierzchni płyt z biegiem czasu
wysychają, zmniejszają swą objętość i oddzielają się od tynku,
powodując pojawienie się rys, wtedy nawet kawałki tynków
mogą całkowicie odspoić się.
Aby temu przeciwdziałać, należy trzcinę dokładnie sortować.
Jeżeli korzysta się z płyt kupionych, to ich powierzchnię
należy dokładnie przejrzeć i usunąć z powierzchni wszystkie
niedojrzałe (najczęściej zielone) źdźbła przez ich wyłamanie^
Pojawienie się rys wzdłuż linii styków płyt z sobą, jeśli
chodzi o tynki wewnętrzne, jest nieszkodliwe. Natomiast na
zewnętrznej stronie ścian zewnętrznych należy pękaniu płyt
przeciwdziałać przez łączenie płyt ze sobą (zarówno ściennych
jak i dachowych) zaprawą gliniano-cementową, która jest
mało podatna na skurcz i spaja płyty w jedną organiczną
całość.
Jeżeli zalecanego spajania płyt z sobą z jakich bądź powodów
57