LỜI KẾT

25
Chương 2
KHẢ NĂNG ÁP DỤNG HÔN ƯỚC TRONG XÃ HỘI VIỆT NAM HIỆN ĐẠI
2.1. HÔN ƯỚC PHỔ BIẾN VÀ LÀ XU HƯỚNG CỦA THẾ GIỚI
2.1.1. Hôn ước trong tư pháp quốc tế
Trước đây, quan hệ hôn nhân và gia đình nói chung, quan hệ tài sản vợ
chồng nói riêng ít khi xuất hiện yếu tố nước ngoài và chẳng mấy khi xảy ra xung
đột pháp luật. Lí do chủ yếu là khi phụ nữ lấy chồng người nước ngoài thì họ
đương nhiên mất quốc tịch cũ và mang quốc tịch của người chồng. Ngày nay,
những qui định như thế đã bị coi là lỗi thời, quan hệ pháp luật về tài sản vợ chồng
đã xuất hiện xung đột pháp luật.
Theo nguyên tắc của tư pháp quốc tế, khi có xung đột pháp luật cần lựa chọn
các hệ thuộc pháp luật để áp dụng. Một số hệ thuộc cơ bản thường được áp dụng là
hệ thuộc luật nhân thân (bao gồm hệ thuộc luật quốc tịch và hệ thuộc luật nơi cư
trú), hệ thuộc luật nơi có tài sản (thường được áp dụng để giải quyết vấn đề về sở
hữu tài sản có yếu tố nước ngoài), hệ thuộc luật do các bên kí kết hợp đồng lựa
chọn, hệ thuộc luật nơi thực hiện hành vi (bao gồm luật nơi kí kết hợp đồng, luật
nơi thực hiện nghĩa vụ, luật nơi thực hiện hành động), hệ thuộc luật tòa án…Tuy
nhiên quan hệ tài sản vợ chồng thì lại được coi là quan hệ pháp luật nằm giữa biên
giới của ba loại quan hệ: nhân thân, tài sản và hợp đồng, nó được coi là quan hệ
phái sinh từ ba loại quan hệ kia 58 . Vì thế, việc lựa chọn hệ thuộc luật do các bên lựa
chọn được coi là giải pháp hợp lí nhất. Thông thường, pháp luật nhiều quốc gia đều
cho phép vợ chồng lựa chọn luật áp dụng với tài sản của mình. Khi vợ chồng không
có sự lựa chọn nào về luật áp dụng với tài sản của họ thì phải áp dụng qui phạm
xung đột để giải quyết quan hệ về tài sản vợ chồng. Các quốc gia theo thông luật
(thuộc hệ thống common law) hầu như không có chế định quan hệ tài sản vợ
chồng; do vậy, đối với quan hệ này, họ áp dụng luật điều chỉnh với quan hệ tài sản
nói chung, tuy nhiên giải pháp này có nhược điểm là không bảo đảm sự điều chỉnh
thống nhất đối với vợ và chồng khi hai vợ chồng có tài sản ở nhiều nước khác
nhau. Các quốc gia theo hệ thống dân luật (civil law) áp dụng hệ thuộc luật quốc
tịch chung của vợ chồng để điều chỉnh, giải pháp này có ưu điểm là cho phép áp
58 Jean Derruppe’, Tư pháp quốc tế, Nhà pháp luật Việt Pháp, tr. 248