Zarobena_demokratija(web)

ЗАРОБЕНА ДЕМОКРАТИЈА
МАПИРАЊЕ НА СОПСТВЕНИЧКИТЕ СТРУКТУРИ ВО МЕДИУМИТЕ: ПОЛИТИЧКИ КОНТЕКСТ
цензура“; „во најголем дел сопствениците не само што ги поставуваат основите
од највлијателните „лостови“ за влијание врз сопствениците на медиумите,
на уредувачката политика на своите медиуми, на што имаат право,
а со тоа и врз уредувачката политика на медиумите. На прашањето Кои се
туку се занимаваат и со спроведување на таа политика и со конкретните
елементите што треба да ги содржи формулата за распределба на рекламните
новинарски работи, што е недозволиво“; „во македонските медиуми нема
пари на државата во медиумите?, кај анкетираните соговор-
препознатлива уредувачка политика, туку таа се креира врз дневна основа,
ници е добиена палета одговори којашто речито говори за комплексноста
според потребите и интересите на сопственикот и на политичките ментори“...
на решавањето на ова прашање. Едни сметаат дека „таква формула не
Секаков дополнителен заклучок се чини непотребен.
постои“ и дека таквата државна практика „треба да престане“, бидејќи ја
За тоа Дали во Република Македонија е потребен нов закон за медиуми
разорува состојбата на пазарот и ги урива пазарните критериуми: „Единта,
којшто би ги регулирал односите во медиумската сфера?, мислењаственото
прифатливо рекламирање на државата произлегува од обврски-
занимливо, се поделени во три групи одговори. Во првата група спаѓаат
те за отчетност на владините тела и објавувањето на нивните финансиски
оние кои се категорични дека нов закон не е потребен, а причините за таквото
и работни извештаи, огласите за работа и тендерите – сё друго е корупција
свое мислење ги наоѓаат или во достатноста од постоечката легислати-
на медиумскиот систем!“. Дополнително, повеќе од соговорниците сугери-
ва, или во недовербата дека политиката, а особено „оваа власт“, може прашањата
раат дека просторот за таков вид државна реклама би требал да се најде на
да ги уреди на фер и професионално достоинствен начин. Втората
јавниот радиодифузен сервис. Оние, пак, кои мислат дека оваа активност
група одговори, всушност, е продолжение на логиката на првата група, но
на државата може да се регулира, предлагаат составување формула којашто
со повеќе акцент на неспособноста и несакањето од страна на надлежните
би земала предвид категории како рејтингот/тиражот/посетеноста и до-
институции да ги спроведат веќе постоечките закони, што ја доведува во
вербата во поединечните медиуми, нивото на платени даноци во текот на
прашање намерата да се спроведат и кои било нови, па макар и подобри законски
претходната година, специфичноста на целната група, бројот на вработе-
решенија. Третата група соговорници, пак, изразија согласност со
ни во медиумот и сл.
потребата од донесување нов закон за медиуми, како потреба на едно место
Конечно, потребата од саморегулација е потврдена кај речиси сите со-
да се третира целата медиумска проблематика, но со изразена заложба
говорници преку прашањето Кои се мерките кои вие би ги предложиле во
таквиот закон да ја добие поддршката, преку еден отворен и консултативен
областа на саморегулација на медиумите во Република Македонија? Зна-
процес, на сите засегнати од новото законско решение, што на ни еден
чајно е што низ одговорите се бараат начини како сопствениците на меди-
начин не би ја довело под прашање слободата на говорот и изразувањето
умите да се вклучат во некој облик на саморегулаторна активност. Здружението
во Република Македонија.
на новинарите на Македонија (ЗНМ) се идентификува како кон-
Со оглед на очигледната важност на улогата на државата во медиумскиот
структивен партнер на сопствениците за координација на оваа тема, но се
простор и нејзиното мешање – и преку сопственичката структура –
предлага и формирање заедничко тело од областа на медиумската индусструктивен
во работата на медиумите, беше логично да ги запрашаме нашите соговорници
трија (Joint Industrial Committee) во коешто и сопствениците на медиуми-
за нивниот став Каде мислите дека е границата на мешањето на
те би го нашле своето место, а коешто би развило низа методи и начини за
државата во работата на медиумите? Воопштено речено, сите одговори
саморегулирање на дејноста.
се сведуваат на констатациите дека државата е таа којашто треба да обезбеди
регулаторна рамка што ќе гарантира фер пазарен натпревар, а потоа
законите да ги спроведува на лојален и неселективен начин. Повеќето од
соговорниците бараат воздржаност од државата во областите во коишто
Акциски план на МИМ и ЗНМ
работите би можеле да се уредат со саморегулација, но и активна позиција
Македонскиот институт за медиуми (МИМ) и Здружението на новинарите
во однос на заштитата на слободата на печатот. Улогата на државата е особено
на Македонија (ЗНМ) во јануари 2012 г. објавија зеднички и сеопфа-
важна во обезбедувањето помош за медиумите коишто се издаваат/
тен „Акциски план за подобрување на состојбите со медиумите во Република
емитуваат на јазиците на помалите етнички заедници во Македонија, но
Македонија“ 69 , како работна платформа за понатамошни активнос-
и во реструктуирањето и рехабилитацијата на улогата на јавниот радиодифузен
ти за адресирање на бројните проблеми со кои се соочуваат медиумите во
сервис, Македонската радио-телевизија.
државата. Овој Акциски план тргнува од претпоставките дека, меѓу друти
Но, занимливо е што сите соговорници во повеќето одговори на поставените
прашања, на еден или на друг начин, ја детектираат лошата уло-
Овој Акциски план, создаден во процес на подолготрајни консултации меѓу
69
„група на новинари, уредници, сопственици на медиуми и претставници на
га на државата во распределбата на државниот рекламен „колач“ како еден
медиумски организации и институции“, може да се најде на интернет страничките
на МИМ (www.mim.org.mk) и на ЗНМ (www.znm.org.mk)
104 105