Zarobena_demokratija(web)

МАПИРАЊЕ НА СОПСТВЕНИЧКИТЕ СТРУКТУРИ ВО МЕДИУМИТЕ: ПОЛИТИЧКИ КОНТЕКСТ
Општ контекст и претходни студии
Обидот да се мапира сопственичката структура на главните медиуми
во Република Македонија би помогнало во идентификување на влијанијата
врз медиумскиот пазар и, претпоставка е, дека со тоа би се поставиле и
основите за „дешифрирање“ на притисоците врз независноста на уредувачките
политики во тие медиуми, таму каде што ги има. Еднаш, пред десетина
години, таква студија беше направена од страна на Македонскиот
институт за медиуми, во рамките на еден поголем европски проект во кој
беа опфатени 18 посткомунистички европски држави, а во кој учествуваше
Мрежата за професионализација на медиумите од Југоисточна Европа
(SEENPM) 26 . Како што оценува македонскиот експерт ангажиран во проектот,
Снежана Трпевска, во анализата за Македонија во периодот од деведесеттите
години од минатиот век и почетокот на двеилјадитите, „главното
внимание во текот на овој период беше посветено на создавањето и
консолидирањето на плуралистичкиот медиумски простор виден како антипод
на претходниот медиумски систем којшто беше доминиран од Македонската
радио-телевизија (државниот радиодифузер) и државното новинско-издавачко
претпријатие „Нова Македонија“. Дополнително, новото,
демократско политичко опкружување востановено со новиот Устав во 1991
г. не беше дополнето со нова легислатива, па создавањето на медиумскиот
плурализам се случи во недостаток од законска рамка“. (SEENPM, 2004:286)
Во заклучоците на оваа значајна студија издадена како сепарат за Македонија
и на македонски јазик (МИМ, 2004), се констатира дека комерцијалните
медиуми „се третираа, пред сё, како средство за остварување политички
и комерцијални цели, а најмалку како бизнис потфат“, со оглед на
тоа што „просторот за рекламирање во медиумите не се продаваше според
пазарни критериуми, туку, главно, врз база на поврзаноста на медиумите
со одредени политички и бизнис-групации“ (МИМ, 2004:78). Тогашниот
високофрагментиран и медиумски „преплавен“ радиодифузен македонски
пазар (со повеќе од 250 радио и телевизиски станици низ цела Македонија
уште до половината од деведесеттите години од минатиот век), со релативно
ригидната радиодифузна регулатива определена во првиот Закон
за радиодифузија од 1997 г., се карактеризираше со висока политичка пенетрација
во медиумите и релативно ниски професионални стандарди во
големото мнозинство од нив, но и со разноликост на политичката понуда,
без повисока медиумска концентрација во нивната сопственост. Спомнатата
студија заклучува дека „меѓу професионалците во радиодифузијата
недостигаат стручни познавања токму за прашањата на медиумската концентрација
и на економската регулација“ (МИМ, 2004:79).
26 South East European Network for Profesionalization of the Media (SEENPM),
www.seenpm.org
59