Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych

3. SPOSTRZEGANIE, USPRAWIEDLIWIANIE i OBOJETNOŚĆ
WOBEC PRZEMOCY. WZAJEMNE ZWIAZKI
W badaniu nt. przemocy wobec osób starszych i niepełnosprawnych w próbie ogólnopolskiej,
przedmiotem zainteresowania były trzy kategorie zjawisk: przemoc obserwowana w
otoczeniu społecznym respondenta i w jego rodzinie, usprawiedliwianie aktów przemocy oraz
obojętność na nie. W rozdziałach 1 i 2 pokazaliśmy wyniki pozwalające na ilościowe
oszacowanie występowania tych zjawisk, zarówno w całym społeczeństwie, jaki i w
poszczególnych jego segmentach. Części 3 przedstawia analizy, których celem jest
charakterystyka związków łączących wymienione kategorie przemocy. W analizach
posłuŜyliśmy się powszechnie stosowanym w naukach społecznych współczynnikiem
korelacji r-Pearsona. Jest to miara współzaleŜności dwóch zmiennych, która przyjmuje zakres
od –1 (maksymalne natęŜenie związku negatywnego, kiedy wzrostowi wartości zmiennej x
towarzyszy wprost proporcjonalny spadek wartości zmiennej y), przez 0 (brak związku), do
+1 (maksymalne natęŜenie związku pozytywnego, kiedy wzrostowi wartości zmiennej x
towarzyszy wprost proporcjonalny wzrost wartości zmiennej y).
3.1. Spostrzeganie przemocy - korelacje
Tabela 3.1 przedstawia wzajemne związki wskaźników przemocy obserwowanej wobec osób
starszych i wobec osób niepełnosprawnych, w podziale na ocenę skali zjawiska „poza
rodziną” i „w rodzinie”. Wszystkie cztery wskaźniki mają charakter ogólny - są wartością
średnią z odpowiadających im czterech kategorii pytań dotyczących poszczególnych
rodzajów przemocy. Na pytania o konkretne przejawy przemocy (fizycznej, ekonomicznej,
psychicznej i seksualnej) respondenci odpowiadali na skali od 1 (nigdy), do 5 (bardzo często).
Następnie odpowiedzi te zostały zsumowane w obrębie kaŜdej kategorii przemocy, a powstałe
w ten sposób skale uśredniono do postaci jednego, globalnego wskaźnika. Zabieg taki był
moŜliwy, poniewaŜ poprzedzające go analizy wskazywały, Ŝe przemoc fizyczna,
ekonomiczna, psychiczna i seksualna nie tylko nie są zjawiskami niezaleŜnymi od siebie, ale
wręcz przeciwnie - w percepcji i obserwacjach respondentów silnie ze sobą współwystępują.
Dla poszczególnych wskaźników uśrednione miary współwystępowania czterech kategorii
przemocy, mierzone współczynnikiem spójności wewnętrznej α Cronbacha, wynosiły: 0,92
dla przemocy wobec osób starszych poza rodziną; 0,91 dla przemocy wobec osób starszych w
rodzinie; 0,94 dla przemocy wobec osób niepełnosprawnych poza rodziną i 0,92 dla
67