Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych

4.2. Częstość spostrzeganej przemocy i mentalność psychospołeczna jako
predyktory usprawiedliwiania i obojętności. Modele wyjaśniające.
Analizy korelacyjne przedstawione w paragrafach 3.3 i 4.1 wskazują na dwie kategorie
czynników mających znaczący potencjał wyjaśniania przyczyn, dla których respondenci
skłonni są do usprawiedliwiania przemocy lub do niereagowania na nią. Te dwie kategorie
czynników (predyktorów) to częstość kontaktów z przemocą oraz określone wymiary
mentalności psychospołecznej.
Ponadto wzorce korelacji opisane w paragrafach 3.3 i 4.1 sugerują, Ŝe oddziaływanie
obu grup predyktorów daje układ wyników, który moŜna nazwać efektem „odwróconej
symetrii”. O ile bowiem usprawiedliwianie przemocy (zarówno wobec osób starszych jak i
niepełnosprawnych) wydaje się w większym stopniu uwarunkowane częstością kontaktów z
aktami przemocy (w szczególności w środowisku rodzinnym) niŜ wpływem psychospołecznej
mentalności, to w przypadku obojętności na przemoc mamy do czynienia z wzorcem
dokładnie odwrotnym.
Hipotezę o efekcie „odwróconej symetrii” sprawdziliśmy przy uŜyciu wielo-
zmiennowej analizy regresji. Jest to technika statystyczna oparta na przekształceniach
macierzy korelacji, posiadająca - w porównaniu do prostych, dwuzmiennowych analiz
korelacyjnych - dwie zasadnicze zalety: po pierwsze, pozwala oszacować niezaleŜny efekt
kaŜdego z predyktorów umieszczonych w modelu; po drugie, zmienne wyjaśniające moŜna
grupować i wprowadzać do modelu w określonej kolejności, co stwarza moŜliwości
porównania siły wpływu kilku odrębnych grup zmiennych.
a) Modele regresji wyjaśniające usprawiedliwianie przemocy
Na rysunkach 4.1a i 4.1b przedstawiono dwa modele regresji. W pierwszym z nich
zmienną wyjaśnianą była skłonność do usprawiedliwiane przemocy wobec osób starszych, a
w drugim wobec osób niepełnosprawnych. Zmienne wyjaśniające (predyktory) wprowadzano
w dwóch osobnych blokach. Pierwszy blok składał się z pięciu zmiennych opisujących
wymiary psychospołecznej mentalności (darwinizm społeczny, autorytaryzm, anomia,
humanizm–materializm i indywidualizm-kolektywizm); w drugim znalazły się oceny
częstości kontaktów z przemocą („poza rodziną” i w rodzinie) wobec grupy, do której
odnosiła się zmienna wyjaśniana. Na rysunkach pokazano efekty tych predyktorów, których
wpływ okazał się istotny statystycznie. Wielkość tych efektów wyraŜają tzw. współczynniki
75