Pokaż treść!

8. Testy do oceny mutagenności zanieczyszczeń środowiska 117
8.3.7. Testy mutagenezy na zwierzętach
Rezultaty testów przesiewowych dotyczących zarówno mutagenezy, jak i kancerogenezy,
wskazujące na taką aktywność związków chemicznych, wymagają potwierdzenia
na zwierzętach. W celu ograniczenia błędów wynikających z ekstrapolacji wyników
na odległe filogenetyczne organizmy do badań stosuje się ssaki, najczęściej
myszy, szczury i króliki. Należy tu ponownie podkreślić, że takie eksperymenty mogą
być prowadzone w ośrodkach badawczych odpowiednio przygotowanych i tylko wtedy,
gdy są merytorycznie uzasadnione i po uzyskaniu zgody Komisji Etycznej ds. Doświadczeń
na Zwierzętach.
Dominujące mutacje letalne u gryzoni
Dominujące mutacje letalne powodują śmierć embrionu lub płodu. Indukcja takich
mutacji po ekspozycji na substancję chemiczną wskazuje, że miała ona wpływ na
tkankę zarodka badanego gatunku. Uważa się, że dominujące mutacje letalne są
spowodowane uszkodzeniem chromosomu (anomalie strukturalne i liczbowe).
Śmierć embrionu, gdy eksponowane są samice, może wynikać również z efektów
toksycznych. Zwierzęta płci męskiej są eksponowane na substancje chemiczne, a następnie
krzyżowane z nieeksponowanymi samicami. Badania można prowadzić na
różnych stadiach zarodkowych. Wzrost liczby poronień w przeliczeniu na samicę
w badanej grupie w porównaniu z grupą kontrolną odzwierciedla utratę zygoty po
zagnieżdżeniu w endometrium. Utraty przed zagnieżdżeniem mogą być oszacowane
na podstawie liczenia ciałek żółtych lub przez porównanie całkowitej liczby zarodków
na jedną samicę w grupie eksponowanej i kontrolnej. Całkowita liczba dominujących
efektów letalnych to suma strat przed i po zagnieżdżeniu zygot (OECD, 1984c).
Test plamkowy u myszy
Test plamkowy wykonuje się in vivo u myszy. Rozwijające się embriony są eksponowane
na działanie badanej substancji. Komórki docelowe w embrionach to melanoblasty,
a docelowe geny są odpowiedzialne za kontrolę ubarwienia futra. Ponieważ
kolor sierści jest cechą wynikającą z ekspresji kilku alleli, więc mutacja któregokolwiek
z nich przejawia się tym, że embriony będą heterozygotyczne ze względu na
kolor futra. Mutacja w allelu lub utrata allelu dominującego takiego genu w melanoblastach
skutkuje ekspresją recesywnego fenotypu w komórkach potomnych, co jest
widoczne w postaci plamek futra innego koloru. Określa się liczbę organizmów potomnych
z takimi plamkami i porównuje częstość ich występowania z częstością
u potomstwa otrzymanego z embrionów grupy kontrolnej. Test plamkowy u myszy
wykrywa zatem mutacje somatyczne w komórkach płodu (OECD, 1986c).