Pokaż treść!

28
Biologiczne metody oceny skażenia środowiska
wego itp. Dlatego zależność obserwowanego efektu od dawki/stężenia nie jest
wprost proporcjonalna i jest odmienna dla różnych gatunków.
Graficzny opis odpowiedzi (enzymatycznej, organizmu, populacji czy biocenozy)
w odniesieniu do ksenobiotyku określa się mianem krzywej zależności dawka
–odpowiedź. Zależnością tą może być opisywana inhibicja enzymów, uszkodzenia
DNA, śmierć, zmiana zachowania i in. W zależności od cech organizmów krzywa ta
może mieć różny kształt. Po połączeniu linią ciągłą punktów mierzonego efektu działania
określonej dawki/stężenia badanej substancji otrzymuje się tzw. krzywą sigmoidalną
(rys. 7). Krzywą tę opisują takie parametry, jak stężenie lub dawka wywołująca
efekt w 50% oraz nachylenie w części liniowej krzywej przechodzącej przez punkt
efektu połowicznego.
Rys. 7. Kumulowana śmiertelność w efekcie stężenia środowiskowego
lub dawki substancji toksycznej
Punkt efektu połowicznego (ang. mid point) zwykle przedstawia się w postaci
wartości LC 50 , LD 50 , EC 50 ED 50 lub IC 50 , których definicje są następujące:
• LC 50 – (ang. lethal concentration) – medialne stężenie śmiertelne, statycznie wyznaczona
wielkość stężenia substancji, po narażeniu na które można oczekiwać, że
w czasie ekspozycji lub w trakcie określonego, umownego okresu po ekspozycji nastąpi
zgon 50% organizmów narażonych na tę substancję. Wartość LC 50 wyraża się w
jednostkach wagowych danej substancji na jednostkę objętości (mg/l).
• LD 50 – (ang. lethal dose) – medialna dawka śmiertelna, statycznie wyznaczona
wielkość pojedynczej dawki substancji, po podaniu której można oczekiwać śmierci
50% narażonych organizmów testowych. Wartość LD 50 jest wyrażana w jednostkach
wagowych podanej substancji na jednostkę masy ciała badanych zwierząt (mg/kg).