Pokaż treÅÄ!
Pokaż treÅÄ!
Pokaż treÅÄ!
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
20<br />
Biologiczne metody oceny skażenia środowiska<br />
kiem jest wewnątrzkomórkowe gromadzenie w niezmienionej formie chemicznej<br />
– bioakumulacja (4) albo włączenie w szlak przemian metabolicznych – biotransformacja<br />
(5), a następnie aktywne usuwanie produktów rozkładu enzymatycznego (6).<br />
Jeżeli substancja szkodliwa podlega procesom adsorpcji na powierzchni organizmów<br />
narażonych lub bioakumulacji, to takie zanieczyszczenie może zostać ponownie<br />
uwolnione do środowiska w razie obumarcia organizmu i lizy komórek. Biotransformacja<br />
ksenobiotyków może natomiast powodować aktywne uwalnianie produktów<br />
przemian metabolicznych o zmienionych właściwościach toksykodynamicznych<br />
w stosunku do związku wyjściowego.<br />
Przesłanką do włączenia oceny toksyczności do kontroli stopnia zanieczyszczenia<br />
środowiska stały się dowody na to, że badanie obecności i eliminacji związków chemicznych<br />
oparte wyłącznie na pomiarach ich stężenia może nie oznaczać rzeczywistej<br />
poprawy jakości środowiska (Traczewska, 2003; Łebkowska i in., 2004).<br />
W biologicznych metodach kontroli jakości środowiska można wyróżnić dwa podstawowe<br />
kierunki (rys. 4):<br />
• analizę wpływu zanieczyszczeń na materiał biologiczny, polegającą na wykorzystaniu<br />
elementów biotycznych jako receptorów określonych zanieczyszczeń,<br />
• biomonitoring, który jest miarą odpowiedzi żywych organizmów na zmiany zachodzące<br />
w środowisku. Regularne, czasowe i przestrzenne obserwacje żywych organizmów<br />
jako bioindykatorów umożliwiają na podstawie ilościowych i jakościowych ich charakterystyk<br />
określenie stanu systemu ekologicznego oraz parametrów biotycznych i abiotycznych<br />
jego komponentów, w tym substancji oraz oddziaływań antropogenicznych. Biomonitoring<br />
uzupełniony monitoringiem technicznym i chemicznym jest niezwykle przydatny do<br />
oceny skażenia środowiska (Kuczyńska i in., 2005, Wolska i in., 2007).<br />
Rys. 4. Podstawowe kierunki badań w kontroli jakości środowiska<br />
Biotest jest eksperymentalną próbą biologiczną mającą na celu wykazanie obecności<br />
substancji toksycznej w środowisku bądź określenie jej negatywnego oddziały-
Change language